Recensie: Ophelia van Veenfabriek /Joeri Vos

●●●○○

 

OPHELIA

 

VEENFABRIEK /JOERI VOS

Door RiRo, gezien 16 oktober 2017 

"Gij wilt te veel, gij wilt alles. Gij veracht het groote publiek en wilt toch door het groote publiek bewonderd worden. Gij versmaadt, en wel met het recht van den edelen, oorspronkelijken kunstenaar, den bijval der meerderheid en toch is u het gemis daarvan pijnlijk. Gij wilt een stoutmoedige hervormer, een baanbreker zijn en tegelijkertijd door een ieder begrepen en gewaardeerd worden." * 

Ophelia, de eerste productie van Joeri Vos bij de Veenfabriek, is een voorstelling in een voorstelling in een voorstelling en dan ook nog de 'making of' daarvan. Én het is een spel met de Symphonie Fantastique van Berlioz, door Bastiaan Woltjer omgezet voor piano en viool. Dezelfde Bastiaan Woltjer die ook trombone, tuba, drumpads, klokken, samples, Guildenstern en Rosenkrantz speelt. Dat is nog niet alles. Ophelia is ook nog eens een persiflage van die voorstellingen in die voorstellingen.

In 1827 speelt een Engels gezelschap Hamlet van William Shakespeare in Parijs. Het is de allereerste keer dat Hamlet daar te zien is. De Ierse actrice Harriet Smithson speelt Ophelia. Haar meesterlijke waanzinscène is het begin van een fascinatie in Parijs met Ophélie. Meisjes willen eruit zien als deze femme fragile, Berlioz wordt op slag verliefd op Harriet Smithson. Niet heel veel later schrijft Ambroise Thomas zijn opera Hamlet.

In Ophelia van de Veenfabriek speelt Phi Nguyen zowel Hamlet als de regisseur die 'the play within the play' uit Hamlet keer op keer opnieuw laat uitvoeren. Een repetitie waarin John van Oostrum achter een volledig doorzichtig gordijn als Polonius 3.0 in de verkeerde scène terecht is gekomen. Waarna Roland Haufe als Berlioz, rondlopend met een fles wijn in zijn hand, hopeloze dialogen heeft met de door hem in eerste instantie innig beminde Harriet Smithson.

Moet ik nog zeggen dat Ton van der Meer af en toe achter zijn piano vandaan komt om even Claudius te spelen, de oom en moordenaar van Hamlet's vader, en zich daarbij dan verontschuldigt dat hij geen acteur is maar op het conservatorium heeft gezeten? Dat we niet alleen muziek van Berlioz en composities van Bastiaan Woltjer te horen krijgen, maar ook een rap à la Eminem? Ik kan dat wel doen, maar dan nog blijf ik het gevoel houden dat ik maar een fractie heb vermeld van wat Joeri Vos allemaal in zijn debuut als regisseur bij de Veenfabriek heeft verwerkt.

In navolging van Berlioz, de eerste componist die voor de aanvang van een concert een programma liet uitdelen waarin hij uitweidde over de betekenis van zijn werk, legt regisseur Vos een uitgebreid programmaboekje klaar waarin hij zijn voorstelling punt voor punt toelicht. Wie dat programma voordat de voorstelling begint helemaal wil doornemen, raad ik aan vroeg naar het theater te komen. In tien minuten kun je dat onmogelijk lezen.

Nog even terug naar de acteurs. Naar Jacobien Elffers. Die switcht van Ophelia die een dialoog heeft met Hamlet naar Harriet die bekvecht met Berlioz. Van het Engels met een Iers accent (als Harriet Smithson) schakelt ze naar het Nederlands als ze redetwist met Hamlet of met de regisseur (maakt eigenlijk niet uit met wie want het is toch allebei Phi). Met het Engels van een Amerikaans tienermeisje en het Frans in het Chanson de Solomom heeft ze ook geen enkele moeite. Vooral in haar waanzinscène, en in de scene waarin ze sterft op de manier waarop Ophélie in de opera Hamlet van Thomas aan haar eind komt, is Jacobien Elffers voor mij een openbaring. Wat speelt ze waanzinnig goed!

Is Ophelia een geniale voorstelling? Misschien wel. Maar dan wel té geniaal. Ik denk dat ik deze voorstelling twee of drie keer zou moeten zien om er volledig grip op te krijgen. En dat kan toch niet de bedoeling zijn. 'Gij wilt te veel, gij wilt alles.' Een externe eindregisseur die Vos zou hebben kunnen overhalen en om wat van zijn 'darlings' te 'killen' zou deze voorstelling goed hebben gedaan.

Dat neemt niet weg dat het me niet zou verbazen als Jacobien Elffers voor haar rol in deze voorstelling een nominatie voor een VSCD Toneelprijs in de wacht zou slepen.

* Dit zijn de woorden die Stephen Heller schreef aan zijn goede vriend Hector Berlioz (in een vertaling uit 1879 in De Gids, jaargang 43).

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Veenfabriek