Recensie: The Future of Sex van Arnon Grunberg en Wunderbaum

●●○○○  


THE FUTURE OF SEX

ARNON GRUNBERG EN WUNDERBAUM



Door RiRo, gezien 18 juni 2016

Maartje: 'Zou je alleen willen doodgaan?'
Arnon: 'Ik denk dat je uiteindelijk alleen doodgaat.'
(...)
Maartje: 'Is echte seks illegaal?'
Arnon: 'Ik denk dat je het gevoel moet hebben dat je iets illegaals doet.'
(...)
Maartje: 'Komt het goed?'
Arnon: 'Nee.'

Na dat inleidende vraaggesprek volgt een aaneenschakeling van korte scènes over de toekomst van de seks. Een toekomst waarin laptops en smartphones nog meer dan nu een sta in de weg zijn voor daadwerkelijk fysiek menselijk contact. Wat ooit voortplantingsmiddel was, en een manier om verbinding te hebben met een partner, wordt middel tot zelfexpressie met behulp van seksrobots en andere technologische snufjes.

Sophie (Maartje Remmers).
'Ik ben een normale vrouw. Ik heet Sophie.'
'Soms zou ik wel willen dat de dingen meer pijn deden.'
'Mijn werk … dat vind ik eigenlijk privé. De zorg. Dan vragen ze welk ziekenhuis. Dat vind ik intiem.'
Volgt een uitgebreid relaas over hoe ze klaarkomt.
'Dan zit ik met een badjas aan voor mensen die ik niet ken.'
Arnon Grunberg, die alle scènes, dus ook deze, vanuit het oog van zijn enorme webcam volgt, helt wat naar voren om het beter te kunnen zien.
'Als vrouw boven de dertig besta je eigenlijk niet meer. Maar ik besta nog.'

Een vrouw (Marleen Scholten) en een seksrobot (Walter Bart).
Dit is pas de tweede scène, maar die is volledig voorspelbaar. Ook door de manier van acteren. Daarna onder meer: Een man bezoekt een prostituee voor babyseks. Voorspelbaar. Of Sven en Emma hebben een relatie, maar Emma woont in Congo en Sven in Nederland. Ze hebben dus digitale seks. Als je het werk van Grunberg een beetje kent, kun je voorspellen welke opmerking er nu komt: 'Dat geeft minder vlekken.' 

Voor de overgangen wordt een tekstbalk gebruikt. Daar staat dan bijvoorbeeld 'Sophie', en bij een volgende scène 'Silvia & Erik'. En tegen het einde, om de pedoseksuele man met zijn altijd elf jaar blijvende robot aan te kondigen: 'Koen & Bobby'. Niet bepaald regievondsten waarbij ook ik denk: "De hand van regisseur Johan Simons is zichtbaar in de strakke opeenvolging van scènes." * Gelukkig zijn de muzikale intermezzi door Simon Lenski en Theaterkoor Dario Fo van hoge kwaliteit.

Na zo'n muzikaal intermezzo door Simon Lenski, deze keer op een versterkte cello, spelen Matijs Jansen en Maartje Remmers het echtpaar Christian en Merel dat al vier jaar geen seks heeft. De tekst van deze scène is, net als die van een aantal van de andere scènes, op zich erg geestig. Geestig op de altijd enigszins cynische manier waarop elke tekst van Grunberg geestig is. Omdat hij altijd iets over de werkelijkheid zelf zegt en dat ogenblikkelijk daarna met humor relativeert. 

Maar zo'n tekst wil ik liever lezen. Daar lenen teksten van Grunberg zich beter voor. En tijdens het lezen van zo'n tekst stel ik me dan óf de stem en de mimiek van Grunberg voor, óf ik geef me volledig over aan mijn eigen fantasie.

De meeste scènes zijn nogal plat. Daarmee bedoel ik niet dat ze ordinair zijn, maar eendimensionaal. Bij al die min of meer expliciet gespeelde en eendimensionale voorbeelden van analoge of digitale manieren om klaar te komen, zou ik het dus prettiger hebben gevonden als er wat meer aan mijn fantasie zou worden overgelaten. In plaats van te moeten kijken naar de billen van Marleen Scholten of naar een vingerende Maartje Remmers. Want dat explicite spel door de acteurs van Wunderbaum doet de tekst van Grunberg meer kwaad dan goed.

Het is veelzeggend dat de zaal vooral reageert als de stem van Grunberg zelf klinkt, als hij incidenteel zelf een opmerking maakt. Zoals deze: 
'Nee, God wil niet dat er met hem geneukt wordt.'

Maartje: 'Bestaat echte liefde?'
Arnon: 'Ondanks alles denk ik van wel.'

* Hein Janssen in zijn recensie van The Future of Sex in de Volkskrant van maandag 20 juni 2016.
  Leestip: Arnon Grunberg, Moedervlekken, Lebowski Publishers, Amsterdam, 2016. Vier sterren.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL
 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Wunderbaum

Recensie: Husbands and wives van Toneelgroep Amsterdam / Simon Stone

●●●●○


HUSBANDS AND WIVES

TONEELGROEP AMSTERDAM / SIMON STONE



Door RiRo, gezien 19 juni 2016   

Jack en Sally komen op bezoek bij hun vrienden Gabe en Judy. De bedoeling is dat ze met z'n vieren ergens gaan eten. Als Jack en Sally vertellen dat ze, in goed overleg, uit elkaar gaan, schrikt Judy daar enorm van. Ze vraagt zich af of ze nog wel zin heeft in dat etentje. Vanuit die beginsituatie schetste Woody Allen in zijn film Husbands and wives (uit 1992) hoe er twijfels in het huwelijk van Gabe en Judy sluipen, twijfels die er tenslotte toe leiden dat die twee uit elkaar gaan. Terwijl Jack en Sally, na kortstondige verhoudingen met een ander, juist weer bij elkaar komen.

Hélène Devos (1989) speelt alle vrouwelijke bijrollen: de studente op wie Gabe verliefd wordt, de aerobicjuf waarmee Jack een verhouding heeft, en een callgirl. Allemaal jonge vrouwen. En dat doet Devos heel geloofwaardig. En heel goed. In al die rollen. Robert de Hoog (1988) heeft alle mannelijke bijrollen. Hij speelt dus vooral personages die veel ouder zijn dan hijzelf is. Zoals de tijdelijk minnaar van Sally, de ex van Judy, en de analyticus van de twintigjarige schrijfster van een essay over orale seks in tijden van deconstructie. Maar hij slaat zich daar manmoedig doorheen.

Marieke Heebink, als Sally, zet, als ze in het huis van haar nieuwe verovering haar ex belt, op een sublieme manier de toon voor de humor in de voorstelling. Humor die regisseur Stone gebruikt om de wat gedateerde tragikomedie over relatieperikelen ook voor een publiek van nu genietbaar te maken. Vooral door de twintigjarige studente Rain assertiever neer te zetten dan Juliette Lewis dat deed in de film, draagt ook Hélène Devos daar met haar spel in belangrijke mate aan bij.

Ramsey Nasr, als Gabe, de professor die verliefd wordt op zijn twintigjarige studente, maar ook Aus Greidanus jr, als Jack die valt voor de wat zweverige Samantha, en Halina Reijn als de passief-agressieve Judy die erg gecharmeerd is van haar collega Michael, blijken zich te kunnen vinden in wat Simon Stone met zijn interpretatie van de tragikomedie Husbands and wives voor ogen heeft.

Want de Australische regisseur Simon Stone (1984) heeft de film van Allen afgestoft, opgefrist, en er vaart en humor in gebracht. En hoewel hij de tekst van het script van Woody Allen bijna volledig overneemt, en in kleding en enscenering gewoon in het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw blijft, is zijn Husbands and wives veel beter, veel expressiever en veel sneller dan het origineel.

Een film van vijfentwintig jaar geleden met vooral pratende hoofden, waarin voor locatieveranderingen en flash-backs nogal eens naar de noodgreep van de voice-over werd gegrepen, transformeert de jonge talentvolle Stone met zijn formidabele regie in sprankelend, soepel lopend hedendaags theater. Waarin hij vooral in de overgangen tussen de scènes met geniale vondsten komt.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar:  Toneelgroep Amsterdam

Recensie: Privacy van De Warme Winkel, Wunderbaum

●●●●○


PRIVACY

DE WARME WINKEL, WUNDERBAUM



Door RiRo, gezien 10 juni 2016   

Een slaapkamer, een bed. Met een gordijn ervoor. Aan de zijlijn geeft de 'Oostenrijkse' muzikale begeleider S.M. Snider in slow motion een samenvatting van wat we zullen gaan zien. Op het gordijn dat als projectiescherm dient, verschijnt Wine Dierickx als de Sloveense filosoof Slavoj Zizek. In Engels met Sloveense tongval zet ze, zet hij, het thema, het kader van de voorstelling neer: zijn bedachte identiteiten onechter dan het ware zelf? En als het publieke zelf nu eens het ware zelf blijkt te zijn, en 'het ware zelf' het onderdrukken daarvan? ”There can be more truth in the mask that you adopt than in your real, inner self.”

Voor een historisch perspectief spelen Weemhoff en Dierickx vervolgens kunstenaarsparen die net als zijzelf hun privéleven publiekelijk maakten. John Lennon en Yoko Ono in hun gefilmde Bed-in voor de wereldvrede in het Hilton in Amsterdam. Jeff Koons met zijn partner, pornoster en parlementslid Cicciolina. En Tracey Emin met het tentoonstellen van My Bed, haar onopgemaakte bed inclusief bebloede slipjes en gebruikte condooms. Dierickx laat in dit inleidende deel weer eens zien hoe geweldig goed ze kan acteren. Wel een beetje jammer dat Weemhoff in zijn vertolking van Lennon met nogal gratuite kritiek komt aanzetten.

Maar het zij hem vergeven. Want wat na dat inleidende half uur gebeurt, is zo opwindend en zo goed! En het blijft een vol uur lang opwindend en goed, tot de laatste seconde in het donker toe. De kunstenaars Weemhoff en Dierickx spelen zo overtuigend (én ontroerend, én schrijnend, én humoristisch) een authentiek verhaal over het privéleven van Ward en Wine, dat hun voorgangers met terugwerkende kracht exhibitionistische poseurs lijken die geen kunst maar kitsch maakten.

Bijna onbeweeglijk staan ze daar. Naakt. Gezicht naar de zaal, bijna geen interactie. Eerst over het niet zwanger kunnen worden, wat ontaardt in een twistgesprek over of dat kwam door dood zaad, de mening van Wine, of gegijzeld zaad, de overtuiging van Ward. Ze gaan in op wat het ivf-traject met hun relatie deed. Met humor en ironie houden ze het voor het publiek draaglijk. 

Allebei spreken ze op harde toon, in wat je misschien zou kunnen omschrijven als een agressieve staccatostijl. Een slimme theatrale vondst. Want daardoor is het theater, en tegelijkertijd toch persoonlijk. Of lijkt het dat te zijn. Want dat is waar ze ons óók mee confronteren: met de vraag wanneer ze Ward en Wine de geliefden zijn, en wanneer Weemhoff en Dierickx de acteurs.

Het blijft intiem, persoonlijk, 'authentiek'. En ook bij Ward's gastro-enterologische problemen en Wine's anale seks met Arend P blijven Dierickx en Weemhoff de wat over the top manier van praten hanteren. Pas aan het slot verandert dat, dan gaan ze liefdevol en zacht met elkaar om. Als ze naar het publiek toelopen, naakt nog steeds, wordt hun lichaamstaal natuurlijker, praten ze op een 'gewone manier', zachter, uiteindelijk fluisterend. Nu zijn ze hun ware zelf. Of nu juist niet?

Het eerste half uur is Privacy uitbundig theater. Met alles erop en eraan. Verkleedpartijen, pruiken. Maar als Weemhoff en Dierickx zich in het uur daarna volledig blootgeven, is het theater zoals ik dat nog nooit heb gezien. Heel spannend. Heel ontroerend. Heel humoristisch. Heel indrukwekkend.

Privacy van De Warme Winkel, Wunderbaum ging op 20 april 2016 in Berlijn in première.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar:  De Warme Winkel

Recensie: Die Stunde da wir nichts voneinander wussten van Thalia Theater Hamburg

●●●○○

 

DIE STUNDE DA WIR NICHTS VONEINANDER WUSSTEN

THALIA THEATER HAMBURG



Door RiRo, gezien 4 en 6 juni 2016

Een plein. Ergens in Europa. Zakenlieden met aktetassen lopen af en aan, allemaal in een net even andere kleur grijs, ook de uniformen van twee brandweermannen zijn grijs. Vijftig tinten grijs. Misschien wel meer dan vijftig. Op dat plein, ergens in Europa, ontmoeten mensen elkaar. Of lopen juist langs elkaar heen.

Een schoonmaker die 's morgens het plein veegt, fluit een flard van een liedje. Een oude man, alles wat hij bezit in twee tassen, huilt. Maar de personages spreken niet met elkaar. Na ongeveer tien minuten krijgt de voorstelling kleur, een meisje in een vrolijk jurkje komt op en slaat met een hamer op de vloer.

Het Estse regie-duo Ene-Liis Semper en Tiit Ojasoo heeft aan het uitsluitend uit regieaanwijzingen bestaande Die Stunde da wir nichts voneinander wussten van Peter Handke ruim een uur nieuwe scènes toegevoegd. Vooral over actuele Europese vraagstukken. De rode draad is verandering. Europa verandert. Mensen veranderen.

Europa krijgt te maken met migranten, vluchtelingen, nieuwe religieuze conflicten, milieuproblematiek, de invloed van de sterkere Chinese economie. Mensen krijgen andere inzichten, worden verliefd, verliezen hun baan, komen terug van een oorlog in een ver land, en worden oud. In de voorstelling veranderen ook de stereotype situaties. In precies dezelfde choreografie als de blanke zakenlieden in de beginscène, bewegen later, in het veranderde Europa, zakenlieden met een Aziatisch uiterlijk. En, bij het paradijselijke slot, naakte zakenlieden.

De beste momenten, vind ik, zijn die waarin het lukt om de essentie van zo'n stereotype situatie of van zo'n verandering in een zo kort mogelijke scène te vatten. Een van mijn favoriete scènes is de verandering van piloot in stewardess en stewardess in piloot. Minder geslaagd vind ik de langere scènes, vooral in het laatste uur van de voorstelling. Daarin wordt vaak net iets teveel uitgelegd.

Omdat er een muur moet kunnen draaien, en de vloer van het podium daarom waterpas is gemaakt, is die meer dan een halve meter verhoogd. Dan worden normaal gesproken de stoelen van de voorste rijen weggehaald. Dat is nu niet gebeurd. 'Wel een beetje dom' zou Maxima hebben kunnen zeggen. Misschien hééft ze het wel gezegd. Want vanuit de koninklijke loge zag ze hoe ik eerst nog regelmatig mijn handen op de stoelleuningen plaatste en mezelf omhoog drukte. En het na verloop van tijd opgaf en me moedeloos onderuit liet zakken.

Zaterdag bij de openingsvoorstelling van het Holland Festival, ik zat op de voorste rij, heb ik van Die Stunde da wir nichts voneinander wussten dus niet veel gezien.

Maandag weer naar de schouwburg. Voor dezelfde voorstelling. Maar nu op een goede plaats. De sfeer is heel anders dan zaterdag. Behalve dat er natuurlijk niemand is die over Lex en Max zegt 'Ze ziet er wel mooi uit hè', is het publiek in de zaal nu veel levendiger, wordt er veel meer gelachen. Daarmee vergeleken was het zaterdag in de schouwburg vol genodigden dus maar een dooie boel.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL 

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Thalia Theater 

Recensie: Writing life, writing Europe van György Konrád & Marjolijn van Heemstra

●●●○○

 

WRITING LIFE, WRITING EUROPE

GYORGY KONRAD & MARJOLIJN VAN HEEMSTRA



Door RiRo, gezien 3 juni 2016

Writing life, writing Europe bestaat uit twee elkaar aanvullende delen. Eerst een lezing van drie kwartier van Konrád zelf. Daarna een theatrale reflectie op leven en werk van de Hongaarse schrijver door Marjolijn van Heemstra. En tussendoor voor iedereen Fütyülös. Stevig spul is dat.

György Konrád liet de tekst van zijn lezing in het Engels vertalen en leest voor. Zijn performance is niet bepaald sprankelend. Tot twee keer toe schuift een medewerker van Frascati de microfoon wat verder weg. Want het hoofd van de drieëntachtigjarige schrijver komt langzaam maar gestadig naar voren. Alsof hij al voorlezend in slaap sukkelt.

De lezing van de schrijver van meesterwerken als De medeplichtige en Tuinfeest die halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw in Nederlandse vertaling verschenen, gaat maar over één onderwerp. Over het gevaar van moslimmigranten voor Europa. Want de islam is in de ogen van Konrád net zo'n totalitair systeem als het nazisme en het communisme dat hij als joodse Hongaar aan den lijve ondervond.

Met individuele migranten zegt Konrád geen probleem te hebben, die hebben volgens hem kans op succes. Maar de massale toestroom van nu bedreigt Europa. Ze zullen niet integreren. Ze zullen onze democratische verworvenheden niet omarmen. Ze zullen de seculiere wetten van hun nieuwe land niet accepteren. Kortom, de beroemde Hongaarse schrijver, wiens werk tot 1988 in zijn eigen land verboden was, waarschuwt drie kwartier lang tegen de islamisering van Europa.

Zou het Marjolijn van Heemstra in haar bijdrage lukken om dat verhaal een beetje in perspectief te plaatsen, want zelf deed Konrád dat niet. Ja, dat lukt haar. Heel goed zelfs.

Op een vergelijkbare manier als in haar voorstelling Bommenneef beschrijft ze hoe ze omgaat met een waarheid die ze niet verwachtte. In dit geval wat er met haar gebeurde toen ze op bezoek bij Konrád in Boedapest geconfronteerd werd met zijn opvattingen.

Ze gebruikt de schommel uit de roman Tuinfeest om op het podium de sfeer van Konrád als elfjarige jongen op te roepen. Ze beschrijft de sfeer van onderdrukking en vervolging die Konrád meemaakte, waardoor zijn huidige opvattingen begrijpelijker worden. Maar ze zet ze ook af tegen hoe ze zelf was als elfjarige. Hoe ze in het m&m-kostuum van een Amerikaanse op een international zomerkamp in Norwich samen met een in Chinese klederdracht gestoken Mexicaanse leeftijdsgenoot aan tai-chi doet voor de wereldvrede.

Je bent te 'blau-augig' zegt Konrád in Boedapest tegen Van Heemstra. Te naïef. Toen spraken ze Duits. Vandaag doet Van Heemstra haar theatrale bijdrage in het Engels: “For him his story is the reason to close the border, for me his story is a reason to open it.” Beiden komen oprecht over, Konrád met zijn waarschuwing, Van Heemstra met haar openhartige en heel geslaagde theatrale reactie daarop. Dat maakt Writing life, writing Europe tot een bijzondere ervaring.

Gezien tijdens RE:CREATING EUROPE