●●●●●
JOHN GABRIEL BORKMAN
DEUTSCHESSCHAUSPIELHAUS HAMBURG / KARIN HENKEL
Door Piet van Kampen, gezien 1 maart 2016, opnieuw geplaatst 11 april 2020
Regisseur Karin Henkel laat in haar fenomenale interpretatie van Ibsen's John Gabriel Borkman (1906) zien wat er tevoorschijn komt als de maskers vallen. In een grandioze enscenering kijken we naar de schaduwkant van het menselijk leven. Daar waar primitieve instincten vrijkomen en eigenbelang niet meer verhuld is, en waar agressie onverbloemd naar buiten komt. Met grotesk spel tonen de acteurs ons die nachtmerrie. Wat een ongelooflijk goede voorstelling!
Borkman, een bankier met grootheidswaan, maar zonder spijt of wroeging, heeft vijf jaar in de gevangenis gezeten en zich daarna teruggetrokken op de bovenverdieping van zijn huis. De tweelingzussen Gunhild en Ella (de eerste de vrouw, de tweede de vroegere geliefde van Borkman) vechten om Borkman's twintigjarige zoon. Gunhild is weliswaar zijn moeder, maar Ella heeft hem na het bankroet in huis genomen en verzorgd. De twee zussen, maar ook Borkman, zien de jongen als verlosser, alle drie verwachten ze via hem hun onvervulde verlangens alsnog te realiseren.
De nachtmerrie speelt zich af in een grauwe betonnen bunker met enorme traptreden. Aan het begin ligt helemaal bovenaan, als vooruitblik, de bankier al opgebaard. Terwijl tegelijkertijd beneden, in een terugblik, de zussen, meesterlijk vertolkt door Lina Beckmann (Ella) en Julia Wieninger (Gunhild), als kleine kinderen ruzie maken. Wat een openingsbeeld!
In de strijd om de jongen schotelt regisseur Henkel ons in de loop van de voorstelling veel prachtige beelden voor. Soms bijbels geïnspireerd, de zussen reinigen de jongen in een badkuip, koesteren hem als in een pietà, trekken aan weerszijden aan zijn mouwen tot het beeld van de gekruisigde ontstaat. Vaak ook met verwijzingen naar comics of films over ondoden en zombies. Ook de muziekkeuze past daarbij. Als de zoon voor zichzelf kiest, en het huis verlaat, klinkt Danse macabre van Saint-Saëns.
De tekst van Ibsen heeft nog niks aan actualiteit ingeboet, maar John Gabriel Borkman is vooral zo'n ongelooflijk goede voorstelling door de perfecte balans tussen de briljante enscenering en het groteske van het spel. Daardoor wordt de nachtmerrie die het leven zou zijn als de vernislaag er vanaf is op een magnifieke manier zichtbaar gemaakt.
Gezien tijdens BRANDHAARDEN 2016
Wacht als je op de website van Deutsches Schauspielhaus bent heel even, en scrol dan naar boven voor de video-registratie van de voorstelling.
