●●●○○
CALIGULA
THIBAUD DELPEUT/DE UTRECHTSE SPELEN EN DE COPRODUCERS
Door RiRo, gezien 18 april 2014
Caligula van Albert Camus werd in 1945 voor het eerst gespeeld. Thibaud Delpeut regisseert nu zijn eigen bewerking van dat toneelstuk.
Na de dood van Drusilla, zijn zus en minnares, beseft de Romeinse keizer Caligula eens te meer dat de mens sterft en niet gelukkig is. Maar vanaf nu legt hij zich niet meer neer bij het lot. Hij gaat voor het onmogelijke: 'Ik wil de maan!' Caligula dwingt zijn omgeving met hem mee te gaan in een logica die hij tot het absurde doortrekt. Door het negeren van waarschuwingen dat er een complot tegen hem is beraamd, kiest hij aan het slot zelf voor zijn dood.
Vincent
van der Valk speelt Caligula als een heerser die hardvochtig is maar
die tegelijkertijd lijdt. Door die dualiteit blijven zijn woorden en
daden invoelbaar. Daardoor zijn het niet de woorden en daden van een
onberekenbare gek, maar van een gekweld mens die vanuit een op zich
niet al te vreemde gedachte tot in het absurde doorredeneert. En die
dan ook nog eens in de positie verkeert om de consequenties van die
logica te laten uitvoeren.
'Is
de schatkist belangrijker dan de onderdanen volgens jou?', vraagt
Caligula aan zijn tegenpool, de realist Cherea (Martijn Nieuwerf).
Laten we dan alle rijke onderdanen een testament laten maken ten
gunste van de staat. En ze vervolgens in een willekeurige volgorde
doden. Volkomen logisch, volkomen consequent. En de goden? Of hij
daar dan in ieder geval respect voor heeft? Hoe hij over de goden
denkt, laat Caligula zien door een rood gordijntje open te schuiven en de
godin Venus te tonen. Poppetje gezien kastje dicht.
De
oorspronkelijke toneeltekst van Camus ken ik niet. Maar de tekst van
de bewerking van Delpeut vind ik meteen vanaf het begin heel boeiend.
Het begint filosofisch. Gaandeweg wordt het steeds meer een
psychologische analyse van de in zijn machtsuitoefening doorgeslagen
keizer. Of zoals Delpeut het zelf noemt 'een sectie op de ziel'.
De
regie is strak. De enscenering ook. Drie zwarte stoelen, vier
camera's op statieven, live video op de achterwand. Wat ik in de
voorstelling heel geslaagd vind, is dat Caligula ondanks zijn gekte
een mens blijft, een mens die, weliswaar op een extreme manier,
onvrede heeft met het leven en met de sterfelijkheid zoals zoveel
anderen. Dat is natuurlijk te danken aan de tekst en aan de regie van
Delpeut. Maar het is ook de verdienste van Vincent van der Valk, die
als Caligula een uitstekende prestatie levert.
De
Coproducers zijn Toneelschuur (Haarlem), De Rotterdamse Schouwburg,
Theater Frascati (Amsterdam), Theater aan het Spui (Den Haag), De
Verkadefabriek (Den Bosch), Theater Kikker (Utrecht) en het Grand
Theatre (Groningen). Samen willen ze de ontwikkeling van vernieuwend
dans- en theateraanbod bevorderen. Ze kiezen elk jaar een aantal
veelbelovende plannen van makers waarvan ze de productie
ondersteunen.
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur