●●●●●
WEG MET EDDY BELLEGUEULE
TONEELSCHUUR PRODUCTIES / ELINE ARBO
Door Piet van Kampen, gezien 24 januari 2020
'Ik ben tien jaar. Vandaag word ik een vechter. Net als mijn vader. En zijn vader.'
Meer staat er niet in de aantekeningen die ik tijdens de voorstelling maak, zelfs geen steekwoorden. Al na tien minuten wil ik niet meer het risico lopen iets te missen van Weg met Eddy Bellegueule. Ik wil niet dat ook maar één woord, één gebaar, zelfs maar een kleine verandering in mimiek me zou ontgaan doordat ik iets zit op te schrijven. Zo aangrijpend, en zo ontzettend goed gespeld, is het verhaal waarin Victor IJdens, Jesse Mensah, Felix Schellekens en Romijn Scholten me meenemen.
'Vandaag word ik een vechter.'
De eerste roman van Édouard Louis (1992) En finir avec Eddy Bellegueule uit 2014, werd ook in de Nederlandse vertaling van Edu Borger een groot succes. Eddy Bellegueule, die zijn naam later verandert in Édouard Louis, vertelt daarin over zijn traumatische jeugd in een arbeidersgezin in het Noord-Franse dorpje Hallencourt, waar hij op zijn negende ontdekt dat hij homo is. Alle mannen in Hallencourt gaan op hun zestiende in de fabriek werken. Alle mannen drinken en vechten. Alle vrouwen worden huisvrouw. Eddy's moeder is al op haar zeventiende zwanger.
Omdat hij bang is zich te vrouwelijk te gedragen, doet Eddy zich mannelijker voor dan hij is en praat hij met een diepere stem. Toch wordt hij regelmatig door andere jongens bespuugd en geslagen. Pas als hij op zijn zestiende zijn dorp verlaat om naar het Lycée in Amiens te gaan - een school met een option facultative théâtre - kan hij eindelijk vrijwillig doen wat hij tot dan toe altijd noodgedwongen deed: toneelspelen.
De jeugdherinneringen van Eddy Bellegueule zijn niet vrolijk. Opgroeien in een gezin uit de onderklasse, te anders zijn dan de vader, te anders dan de broers. Het is een thema dat doet denken aan De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst. Maar Édouard Louis gaat in En finir avec Eddy Bellegueule een stap verder. Bij Édouard Louis wordt het persoonlijke politiek, worden de herinneringen aan de traumatische jeugdjaren ook een aanklacht tegen wat zijn vader en zijn moeder, en hun vaders en hun moeders, hebben gemaakt tot wat ze zijn geworden.
'Vandaag word ik een vechter.'
Steeds begint één van de acteurs met die mantra, en steeds weer sluiten de andere drie zich daarbij aan. En steeds weer maken ze dan vechtbewegingen die overgaan in een dans. En steeds weer drukt die dans dan het tegenovergestelde uit van die woorden.
'Vandaag word ik een vechter.'
De acteurs dragen stoere zwarte sportkleding van het merk Adidas. Maar geen identieke. De een een lange, de ander een korte broek. De een een ander type zwarte schoenen dan de ander. Alle vier zijn ze Eddy, en alle vier schakelen ze steeds supersnel naar een ander personage. Jesse Mensah wordt door alleen zijn hoofd een klein beetje schuin te houden de moeder van Eddy, en uitblinker Victor IJdens met een minieme verandering van mimiek Eddy's vader.
In de voorstelling geeft live door de acteurs uitgevoerde muziek het tijdperk aan waarin het verhaal zich afspeelt. Met naast hits uit het eind van de vorige en het begin van deze eeuw ook My Body is a Cage van Arcade Fire, en muziek die Thijs van Vuure samen met de acteurs componeerde. En ook muzikaal valt, in dit geval samen met Felix Schellekens, Victor IJdens op.
Maar de grootste prestatie levert Eline Arbo. Met haar keuze voor een strakke, heldere enscenering en met haar magistrale acteursregie heeft regisseur Eline Arbo van Weg met Eddy Bellegueule een aangrijpende, ontroerende, en onvergetelijke voorstelling gemaakt. Een van de beste die ik dit seizoen zag.
