Recencie: Geschiedenis van Geweld van Toneelschuur Producties, Toneelgroep Oostpool / Abdel Daoudi

 

 

●●●○○

 

GESCHIEDENIS VAN GEWELD


TONEELSCHUUR PRODUCTIES, TONEELGROEP OOSTPOOL / ABDEL DAOUDI

 

Door Piet van Kampen, gezien 24 november 2022
  

De voorstelling begint als als Édouard Louis (Eelco Smits) probeert te zeggen wat hij moet zeggen en tegelijkertijd uit schaamte niet wil zeggen: 'Een poging tot … een poging tot … een poging tot … doodslag.'

In zijn autobiografische roman Histoire de la violence uit 2016 verwerkt Édouard Louis de gebeurtenissen die begonnen op kerstavond 2012 als hij op de terugweg naar zijn appartement in Parijs wordt aangesproken door de flirtende Reda, zoon van een immigrant uit Kabylië. Een ontmoeting die in eerste instantie leidt tot vrijwillige seks in Louis' appartement, maar in de loop van die nacht ontaardt in een poging tot wurging, verkrachting, en diefstal.

Zijn jeugd in het Noord-Franse dorpje Hallencourt, die hij heeft beschreven in zijn debuutroman Weg met Eddy Bellegueule, heeft Louis overleefd door te zwijgen als hij werd vernederd of getuige was van geweld. En zich daar vervolgens voor te schamen. 'Schaamte is een hogere vorm van onthouden', herhaalt hij in Histoire de la violence, waarmee hij ook verwijst naar Le honte van de door hem bewonderde Annie Ernaux.

In Histoire de la violence laat Louis een belangrijk deel van wat er die kerstnacht is gebeurd door zijn zus Carla aan haar man vertellen. Édouard staat daarbij achter een deur te luisteren. En de woorden van zijn zus voor de lezer te becommentariëren.

Regisseur Abdel Daoudi draait in zijn Geschiedenis van Geweld die vertelstructuur om. In zijn voorstelling is het vooral Édouard die vertelt en Carla (Lotte Dunselman) die daar commentaar op levert.

Daoudi maakt met die keuze van Geschiedenis van Geweld een voorstelling die veel weg  heeft van een voor Eelco Smits geschreven monoloog. Niet zo'n gekke beslissing als je die volgend jaar weer naar ITA terugkerende topacteur hebt weten te strikken.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar:Toneelschuur Producties

Recensie: Krankheit der Jugend van ‘t Barre Land

 

●●●○○

 

KRANKHEIT DER JUGEND


'T BARRE LAND

 

Door Piet van Kampen, gezien 23 november 2022
  

Ferdinand Brückner (pseudoniem van Theodor Tagger), auteur, dramaturg, regisseur en artistiek leider, schreef Krankheit der Jugend in 1924. Het stuk speelt zich af in een studentenhuis waar alleen studenten geneeskunde wonen. Er is in de tekst wel sprake van verschillende kamers, maar ‘t Barre Land kiest zoals gebruikelijk voor een uiterst sober toneelbeeld: wat planken als achterwand en als zijwand, een paar stoelen.

De vijf acteurs die de studenten spelen spreken hun teksten vrij toonloos. Daarmee benadrukken ze dat het hun personages niet lukt diepgang te krijgen in de relaties die ze met elkaar hebben. Vooral omdat ze er niet in geloven.

Marie (Jacobien Elffers), die bijna is afgestudeerd, heeft een halfslachtige relatie met 'het schrijvertje' (Yorke Mulder-Bhangoo) die een relatie aangaat met Irene (Luca Bryssinck). Freder (Vincent van den Berg) heeft weliswaar een relatie met Desiree (Isabelle Houtzagers), maar die zoekt op haar beurt toenadering tot Marie.

Lucy, de huishoudster (Margijn Bosch), is de enige die niet tobt. Ondanks het feit dat ze zich door Freder laat gebruiken (ze steelt en tippelt voor hem) is ze de enige die levenslust uitstraalt

't Barre Land slaagt er met Krankheit der Jugend in om een goed beeld te schetsen van jonge mensen die een identiteitscrisis doormaken, van studenten die aan het eind van hun studie het idee hebben geen andere toekomst te hebben dan te verburgerlijken en daarom in oppervlakkigheid blijven steken. Een goede voorstelling dus, maar niet een voorstelling waar je vrolijk van wordt.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: ‘t Barre Land

 

 

Recensie: Kein Licht (2011/2012/2017/2022) van Opéra Comique / Nicolas Stemann en Philippe Manoury

●●○○○


KEIN LICHT (2011/2012/2017/2022)


OPERA COMIC / NICOLAS STEMANN EN PHILIPPE MANOURY

 

Door Piet van Kampen, gezien 24 juni 2022

In 2012 na de nucleaire ramp in de kernreactor van Fukushima schrijft Elfriede Jelinek Kein Licht. In 2012 voegt ze er een Epiloog aan toe waarin ze een rouwende nabestaande naar een niet nader genoemde rampplek laat terugkeren. In 2017 volgt Hello darkness, my old friend, een aanklacht tegen het besluit van Donald Trump om de Verenigde Staten terug te trekken uit het Klimaatakkoord van Parijs.

Nu Kein Licht vijf jaar later voor het eerst in Nederland te zien is, voegt regisseur Nicolas Stemann er een vierde deel aan toe. Bij dat slotdeel van en minuut of tien, waarvan we dus de wereldpremière meemaken, ligt de focus op de effecten van de oorlog in Oekraïne. En na het slotapplaus komt de Oekraïense mezzosopraan Christina Daletska naar voren om het publiek op te roepen oog te blijven hebben voor de doden die dagelijks in haar land vallen. 

Net als in zijn twee andere regies tijdens dit Holland Festival, waarvan hij een van de twee associate artists is, wil Stemann dus ook nu laten zien dat hij zo dicht mogelijk op de actualiteit zit. In Der Besuch der alten Dame, een Zwitserse klassieker uit 1956, deed hij dat door te verwijzen naar de klimaatcrisis en MeToo. In Contre-enquêtes door de etniciteit en afkomst van de acteurs als theatermiddel te benutten.

In Kein Licht (2011/2012/2017/2022) zitten veel elementen die gebruikelijk zijn bij een toneelvoorstelling, maar Kein Licht is ook concert en opera. Dat muzikale onderdeel, gecomponeerd door Philippe Manoury, is heel intrigerend. Vanaf het duet van blaffende hond en trompet waarmee het begint tot het allerlaatste akkoord is het een compositie vol verrassingen, en blijft het boeien.

Dat geldt niet voor wat regisseur Stemann op theatraal gebied laat zien. De scenografie (van Katrin Nottrodt) is een ratjetoe van elementen die verwijzen naar Jelineks teksten zonder dat er een overkoepelend idee achter zit. De kostuums (van Marysol del Castillo) zijn gewoon spuuglelijk. En de manier waarop Stemann de twee acteurs en de solisten over het podium en door de zaal laat bewegen is echt te clichématig. 

Nu het goede nieuws, er is een remedie: houd de twee uur dat Kein Licht (2011/2012/2017/2022) duurt je ogen dicht en luister naar de fascinerende muziek. 

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL 

Recensie: Der Besuch der alten Dame van Schauspielhaus Zürich / Nicolas Stemann

●●●●●

 

DER BESUCH DER ALTEN DAME


SCHAUSPIELHAUS ZÜRICH / NICOLAS STEMANN

 

Door Piet van Kampen, gezien 11 juni 2022

Der Besuch der alten Dame van Friedrich Dürrenmatt uit 1956 is zowel een verhaal over als gerechtigheid verpakte wraak, als een satire op het oplevende kapitalisme van na de tweede wereldoorlog (dankzij de financiële injectie van het Marshallplan). Het laat ook zien wat te verwachten rijkdom met mensen doet.

In deze enscenering komen daar nog andere thema's bij. Niet in de tekst, maar visueel. We zien videobeelden - zonder geluid - die verwijzen naar de klimaatcrisis en MeToo.

De oude dame uit de titel is Claire die na 45 jaar terugkeert in het volledig vervallen stadje Güllen dat ze op haar zeventiende verliet. Inmiddels is ze miljardair geworden. De bewoners van Güllen rekenen er dan ook op dat Claire het stadje er met een flinke financiële injectie bovenop helpt.

Ze is daartoe bereid en wil ook alle inwoners van Güllen een fors bedrag geven. Op één voorwaarde: ze wil dat winkelier Alfred Ill, die haar op haar zeventiende zwanger maakte en in de steek liet, wordt gedood.

In eerste instantie wordt die voorwaarde verontwaardigd van de hand gewezen. 'We zijn humanisten', zegt de leraar Latijn, ''liever arm dan met bloed bevlekt''. Maar als steeds meer Güllenaren op krediet luxe gele schoenen en andere dure producten aanschaffen, realiseert Alfred Ill zich hoe die schulden zullen moeten worden betaald: met zijn dood.

Twee acteurs, Sebastian Rudolph en Patrycia Ziólkowska, spelen alle rollen. Dan weer zijn ze elkaar aanvullend Claire of Alfred, dan weer de burgemeester of andere bewoners van Güllen, en soms zelfs unisono hetzelfde personage. In muzikale intermezzi gaat Camilla Sparksss los met heftige beats en teksten als "We are the heartbeat of humanity, we're bleeding vitality, this is shit."

Wat Patrycia Ziółkowska und Sebastian Rudolph in Der Besuch der alten Dame laten zien en vooral laten horen is fenomenaal. In hoog tempo schakelen ze van rol naar rol met niet veel meer dan kleine veranderingen van stem, waarbij toch steeds onmiddellijk duidelijkheid is welk personage aan het woord is. Een heerlijke voorstelling.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL


 

Recensie: De Kersentuin (La Cerisaie) van Festival D'Avignon / Tiago Rodrigues

●●●○○

 

DE KERSENTUIN (LA CERISAIE)


FESTIVAL D'AVIGNON / TIAGO RODRIGUES

 

Door Piet van Kampen, gezien 10 juni 2022
  

In De Kersentuin (1904) toont Tsjechov hoe mensen omgaan met maatschappelijke veranderingen, meer concreet met het einde van het tijdperk van grootgrondbezitters en lijfeigenen in Rusland.

Ljoebov, eigenares van een landgoed met een kersentuin, keert met haar entourage terug uit Parijs omdat dat landgoed door de opgehoopte schulden moet worden verkocht.

Regisseur Tiago Rodrigues wil met zijn interpretatie laten zien hoe divers de personages in Tsjechovs De Kersentuin omgaan met de onvermijdelijkheid van verandering. Isabelle Huppert laat hij met een kinderachtig stemmetje de inerte Ljoebov spelen, waarbij ze ook nog als een kind mag dansen en springen. Ook de andere acteurs geeft hij alle ruimte om hun personages op hun eigen, vaak heel energieke en beweeglijke, manier vorm te geven.

De focus in de regie van Rodrigues komt daardoor, al dan niet bedoeld, vooral te liggen op de energie die ontstaat uit de hoop op verandering en veel minder op het onvermogen om die verandering te accepteren.

Er valt genoeg te genieten van het fraaie decor, de live vertolkte muziek, en het acteren, toch valt de voorstelling inhoudelijk tegen. Want het resultaat van die diversiteit aan speelstijlen is een voorstelling met te weinig cohesie.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL

 

Recensie: Vader en moedertje van Bellevue Lunchtheater / Nic Bruckman

 

●●●○○

 

VADER EN MOEDERTJE


BELLEVUE LUNCHTHEATER / NICK BRUCKMAN

 

Door Piet van Kampen, gezien 3 april 2022
  

Ze staat, met haar handen ferm in haar zij, alvast vastberadenheid uit te stralen. Hij komt, verwikkeld in liefdevolle zachte bewegingen met zijn vriend, naar haar toe. Allebei zijn ze dertiger, tot niet zo lang geleden allebei single. En ze zijn al vrienden sinds het begin van hun pubertijd. Zij: 'Ik ben ongesteld'. Hij: 'Vet'.

We maken in deze voorstelling voortdurend tijdsprongen. Nu gaan we naar het moment waarop zij (Stefanie van Leersum) hem vertelt over haar kinderwens en hij (Teun Donders) - weliswaar positief getest op hiv, maar niet besmettelijk – bereid is daarvoor zijn zaad beschikbaar te stellen.

Vanaf dat moment verschuift er iets in hun vriendschap. Van hoe ze elkaar weer vinden naar een relatie met ook destructieve patronen. En het is steeds zijn jongere nieuwe partner (Jelmer de Groot) die in die fase voor stabiliteit zorgt: 'Hebben jullie nou al iets geregeld?' Uiteindelijk, als de zwangerschap tot een geboorte heeft geleid, vinden de twee elkaar weer.

Toneelschrijver Nic Bruckman wil met Vader en moedertje laten zien met welke emoties en problemen het tot stand komen van een regenbooggezin gepaard gaat. Daar voegt hij een tweede thema aan toe, dat vooral in het laatste deel van de voorstelling op een heel geestige maar desondanks heel functionele manier wordt uitgewerkt: dat van de tegenstelling tussen wonen in de stad en op het platteland.

De tekst van Bruckman zit heel geraffineerd in elkaar, met een goede balans tussen ernst en humor. Toch zou regisseur Bruckman zo halverwege die tekst hebben moeten ingrijpen, want het nogal technische deel over de conceptie had wel wat korter gemogen.

En misschien zou hij, als hij toch bezig was, Basia Binkowska tot iets meer fantasie bij de scenografie hebben kunnen aansporen. Die scenografie, waarin bruin met bruin is gecombineerd, voegt te weinig toe, is niet echt een actor in deze voorstelling.

Dat is wel zo met de 'bewegingsmomenten'. Die dansante elementen (choreografie Manuel Kiros Paolini) geven de voorstelling juist wel veel extra's.

Vader en moedertje is een boeiende voorstelling, een voorstelling ook die aanzet tot nadenken, zowel over het tot stand komen van een gezin waarvan een of meer leden niet hetero is, als over diversiteit in de stad en op het platteland.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Theater Bellevue

 

Recensie: De Nieuwe Man van DE HOE

●●●●●

 

DE NIEUWE MAN


DE HOE

 

Door Piet van Kampen, gezien 28 maart 2022


Het is donker, we horen de stemmen van een man en een vrouw die ook in het donker zijn, in een ander donker dan wij. De man tegen de vrouw: 'Hoe zijn we hier eigenlijk binnengekomen (…) het kan toch niet dat we die overgang niet hebben gevoeld?' Als ze in het licht komen, tasten ze in het duister: ze vragen zich af of ze misschien in een performance zijn beland. Om dat te onderzoeken beginnen ze een talige zoektocht naar kijken en bekeken worden, en daarmee impliciet naar de werking van podiumkunsten.

De luchthaven van Rome, enigszins gehavend. Op het mededelingenbord: ‘Stiamo aspettando ulteriori informazioni' (we wachten op aanvullende informatie). De voormalige geliefden Natali en Peter, de twee die uit het donker tevoorschijn zijn gekomen, zeggen dat ze elkaar hier 'bij toeval' hebben ontmoet, op de plek waar ze elkaar twintig jaar geleden voor het laatst zagen. Hoe toevallig is die toevallige ontmoeting?

Want De Nieuwe Man van DE HOE* wordt gepresenteerd als een sequel op De man die zijn haar kort liet knippen van Compagnie de KOE uit 2004, een voorstelling gebaseerd op de gelijknamige roman van Johan Daisne, een van de grondleggers van het magisch realisme

Actrice Natali (gespeeld door Natali Broods) en haar voormalige mentor Peter (gespeeld door Peter Van den Eede) die dachten geliefden voor het leven te zijn, nemen het publiek vervolgens mee in een sublieme talige carrousel waarin ze met elkaar duelleren over de vraag of ze elkaar nu hier op de luchthaven van Rome alleen maar terugzien of elkaar ook echt terug zullen gaan vinden.

Na twintig minuten neemt een in het wit geklede man (Willem de Wolf) het woord. Hij heeft de twee tot dan toe zwijgend geobserveerd en richt zich nu rechtstreeks tot het publiek. Hij vertelt (in het Nederlands) dat hij Italiaans spreekt en dat de man die verderop met zijn vrouw staat te praten hem dus niet kan verstaan. Zijn informatie werpt een ander licht op wat we die eerste twintig minuten hebben gehoord en gezien.

Kijken en bekeken worden, dat is het overkoepelende thema. Dat thema wordt uitgewerkt in sublieme zoekende dialogen tussen de actrice en haar voormalige geliefde, met 'aanvullende informatie' door de Italiaanse echtgenoot van de actrice.

Die dialogen zijn steeds tegelijkertijd persoonlijk en politiek, messcherp en speels, venijnig en liefdevol, ingehouden en schaamteloos. En mede omdat Natali Broods en Peter Van den Eede door hun jarenlange samenwerking perfect op elkaar zijn ingespeeld is ook hun spel hierbij van een ongekend hoog niveau.

* DE HOE [ Het Onaf Ensemble] is een fusie van Compagnie de KOE uit Antwerpen (1989) en Hof van Eede uit Gent (2013) en bestaat uit: Ans Van den Eede, Greg Timmermans, Natali Broods, Peter Van den Eede, Wannes Gyselinck, Willem de Wolf, Carine van Bruggen en Mitch Van Landeghem.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: de KOE

 

Recensie: C(H)OEURS 2022 van Les ballets C de la B & Opera Ballet Vlaanderen / Alain Platel

●●●●●

 

C(H)OEURS 2022


LES BALLETS C de la B & OPERA BALLET VLAANDEREN / ALAIN PLATEL

 

Door Piet van Kampen, gezien 13 maart 2022

Ruim zeven minuten duurt het applaus bij de première van C(H)OEURS 2022 in Antwerpen. Wat een contrast met de première van C(H)OEURS (zonder jaartal) in het Teatro Real in Madrid tien jaar geleden*. Woedende toeschouwers verscheurden toen hun programmaboekjes.

C(H)OEURS 2022 is op een aantal kleine wijzigingen na een herneming van de productie uit 2012, nu met behalve dansers van Alain Platels eigen Les ballets C de la B ook met koor, orkest en dansers van het Antwerpse Opera Ballet Vlaanderen. Net als C(H)OEURS gaat C(H)OEURS 2022 over hoop en wanhoop en over individu en massa.

Toch is C(H)OEURS 2022 anders dan de productie van tien jaar geleden omdat de wereld die in de voorstelling resoneert een andere wereld is geworden. In 2012 was het onmogelijk om de verwijzingen naar de hoopvolle Arabische lente van het jaar daarvoor niet te zien.

Nu, in C(H)OEURS 2022, dringt onvermijdelijk de wanhoop van de Oekraïners de voorstelling binnen. Dezelfde scènes als tien jaar geleden hebben daardoor een andere betekenis gekregen. Bij elkaar steun zoekende sidderende dansers. Door diezelfde dansers gemaakte sirenegeluiden. Het voltallige koor dat van buiten de zaal op de zaaldeuren beukt. Dansers die als lijken van de trappen rollen.

Hetzelfde geldt voor de muziek (van Wagner en Verdi). Zowel de ouverture uit Lohengrin en fragmenten uit Tannhäuser van Wagner als het Libera me uit Verdi's Requiem en zijn Va pensiero uit Nabucco krijgen door de actualiteit van nu een geelblauwe gloed.

C(H)OEURS 2022 overrompelt omdat Alain Platel ook nu weer het koor volledig in het theatrale heeft geïntegreerd en niet alleen het podium maar ook de zaal, de balkons en de gangen buiten de zaal in zijn choreografie betrekt. Huiveringwekkend als het koor verandert in een verontwaardigde en protesterende menigte die de zaal probeert binnen te dringen. Hoopgevend als de leden van het koor individuen worden door één voor één naar voren te stappen om hun naam te zeggen.

* C(H)OEURS van Les ballets C de la B / Teatro Real Madrid was in 2012 ook de openingsvoorstelling van het Holland Festival.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Les ballets C de la B of Opera Ballet Vlaanderen

 

Recensie: Love Sontag - Weblicher Akt 11 van Maatschappij Discordia

●●●●○

 

LOVE SONTAG - WEIBLICHER AKT 11


MAATSCHAPPIJ  DISCORDIA

 

Door Piet van Kampen, gezien 22 februari 2022

Een jonge vrouw in de rij voor me wrijft regelmatig de lachtranen van haar wangen, ze klapt zelfs een paar keer, gelukkig bijna onhoorbaar, van blijdschap in haar handen. Want Discordia's Love Sontag is heel geestig en heel vrolijk. Een beetje onverwacht misschien bij een voorstelling over de ambitieuze maar nogal tobberige Amerikaanse denker, essayist en fictieschrijver Susan Sontag (1933-2004).

Zoals gebruikelijk bij Discordia blijkt de voorstelling al te zijn begonnen als de acteurs wel al heen en weer lopend met elkaar praten, maar nog niet echt goed verstaanbaar zijn. De eerste zin die daar uitspringt is: 'Nu eerst de foto'. Waarop gereageerd wordt met korte opmerkingen over Sontags essay On Photography. De voorstelling eindigt ook weer met fotografie, nu met gefilosofeer over wat de achterkanten van foto's over de dood te zeggen hebben.

De dood is ook het thema van de tweede van de twaalf scènes in Love Sontag, waarna onder meer ook nog liefde, ziekte, tekortkomingen en ambities aan bod komen. Daarbij zijn de dagboeken van Sontag meestal het uitgangspunt.

Natuurlijk valt er het nodige te genieten van Sontags opvattingen en van de letterlijke citaten uit Sontags werk, zoals 'Liefde is niet blind, het maakt blind' of 'Het beste is om altijd verliefd te zijn, op meerdere mensen tegelijk'.

Maar wat Love Sontag vooral tot een geslaagde voorstelling maakt, is de manier waarop Annette Kouwenhoven, Miranda Prein en Maureen Teeuwen die opvattingen en citaten gebruiken om te onderzoeken wat ze van Sontag in zichzelf herkennen. Want dat levert heerlijke al dan niet fictieve anekdotes op, waarbij de expressieve lichaamstaal van Maureen Teeuwen waar dat nodig is steeds zorgt voor relativeringen.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Maatschappij Discordia 

 

 

Theaterverhaal: Kreten en gefluister in tijden van ontrouw

 


KRETEN EN GEFLUISTER IN TIJDEN VAN ONTROUW

 

Door Piet van Kampen, gezien 15 februari 2022, geplaatst 23 februari 2022

Je hebt als peuter vast wel eens heel hard 'Pas op! geroepen als de de bazige Katrien met een deegroller achter de wat dommige Jan Klaassen opdook.

Net als in het poppenkastspel van Jan Klaassen en zijn vrouw Katrien gaat ook in Infidèles* van tg Stan en De Roovers het huwelijk van in dit geval de beroemde dirigent Markus en steractrice Marianne met de nodige commotie gepaard.

Bij de Nederlandse première van Infidèles in De Brakke Grond moet anderhalve meter afstand worden gehouden vanwege de dan nog geldende coronamaatregelen in Nederland. Dat wil zeggen, als je alleen bent. Met z'n tweeën mag je wel naast elkaar zitten.

Zijn de twee zichtbaar met elkaar gelukkige dertigers op de eerste rij sinds hun kleutertijd niet meer bij een toneelvoorstelling geweest? Daar lijkt het wel op.

Want als Marianne haar man Markus tijdens een bezoek aan Parijs bedriegt met huisvriend David pakken de twee op de eerste rij elkaar extra stevig vast. Niet veel later, als Marianne bij David intrekt, spreken ze elkaar fluisterend, maar voor iedereen merkbaar, moed in.

Als David even later Marianne botweg verbiedt haar ex Markus nog te zien, trekken ze het echt niet meer. Voor iedereen hoorbaar slaken ze kreten van ontzetting.

Kreten en gefluister (Viskningar och rop) tijdens een voorstelling gebaseerd op zijn werk en leven. Bergman zou er wel om hebben kunnen lachen, denk ik.

* De Antwerpse toneelgezelschappen tg STAN en De Roovers hebben in Infidèles het verhaal uit het in 1997 door Ingmar Bergman geschreven scenario Trolösa (in 2000 uitgekomen als film, geregisseerd door Liv Ullmann) gecombineerd met fragmenten uit Bergmans in 1987 verschenen autobiografie Laterna magica.

Ga voor de speellijst van Infidèles en voor meer informatie naar: tg Stan of De Roovers


Recensie: Het leven zelf van Toneelschuur Producties / Loek de Bakker

●●○○○


HET LEVEN ZELF


TONEELSCHUUR PRODUCTIES / LOEK DE BAKKER

 

Door Piet van Kampen, gezien 17 februari 2022

Het leven zelf is de toneelbewerking (door Casper Vandeputte) van de gelijknamige roman van Roelof ten Napel. Die roman gaat over Amos, een getalenteerde en toegewijde zwemmer die plotseling stopt met zwemmen. Een besluit dat hij nam toen hij op het tijdenbord keek en zich realiseerde ‘dat hij nooit veel sneller zou zijn dan dit’. Niet lang daarna stapte hij van het dak van zijn studentenflat.

Het leven van Amos wordt gereconstrueerd door vier mensen voor wie hij belangrijk is geweest: zijn zus (Sharlee Daantje), een vriendin die in een bloemenzaak werkt (June Yanez), een voormalige huisgenoot (Alex Hendrickx) en een jeugdvriend (Michael Muller). Omdat ze alle vier dat deel van Amos’ leven in herinnering roepen waar ze zelf bij betrokken waren, laten ze dus ook steeds iets over zichzelf zien. 

Zus Daphne haalt herinneringen op aan haar broer aan de hand van familiefoto's. Daarna komen een voor een de drie anderen aan de beurt. Steeds blijven ze naast het ophalen van hun herinneringen ook analyseren wat hun vriendschap met Amos voor hen betekende.

De acteurs hebben vooral beschrijvende en analytische monologen. Ook in hun spel blijven ze grotendeels weg van het verdriet. Daarmee wordt weliswaar recht gedaan aan de manier waarop Roelof ten Napel in zijn roman te werk is gegaan, maar het maakt het wel lastig om de emotionele ondertoon, die ook in de roman zit, in de voorstelling te ervaren.  

Dat is vooral lastig omdat Loek de Bakker ook met zijn andere regiekeuzes het concrete versterkt. Als er sprake is van boodschappen doen bijvoorbeeld, komt er een boodschappentas tevoorschijn. Als er gesproken wordt over dozen met fotoalbums, wordt er opzichtig met een verhuisdoos rondgelopen waaruit dan daadwerkelijk een fotoalbum tevoorschijn wordt gehaald.  

De Bakker probeert dus niet door op een of andere manier te abstraheren een extra laag aan te brengen om daarmee het impliciete aspect van de tekst invoelbaar te maken. Ook de enscenering (van Janne Sterk) en het lichtplan (van Casper Leemhuis) helpen daar niet bij. Hard wit licht accentueert de realistische keuken en de andere recht toe recht aan decorstukken. 

Door acteurs live uitgevoerde muziek zorgt wel voor iets van gelaagdheid, maar te weinig om de andere regiekeuzes te compenseren. Het leven zelf van Toneelschuur Producties / Loek de Bakker is door die opeenstapeling van concretiseringen een matige voorstelling geworden, waarin eigenlijk niet veel meer gebeurt dan het nogal eendimensionaal navertellen van het boek.  

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuurproducties

 

Recensie: Volim te (ik hou van jou) van Bellevue Theater / Vera Morina / Abdel Daoudi

●●●●○

 

VOLIM TE (IK HOU VAN JOU)


BELLEVUE THEATER / VERA MORINA / ABDEL DAOUDI

 

Door Piet van Kampen, gezien 27 januari 2022

De vloer, het meubilair, de kussens, de schemerlamp, de trap, alles wat scenograaf Ascon de Nijs voor Volim te heeft bedacht, heeft de lichtblauwe kleur van de baretten en helmen van VN-vredesmissies. Die baretten en helmen zelf zijn niet te zien. Die woorden komen ook niet voor in de tekst. 

Volim te van theaterschrijver Vera Morina (1995) gaat over de rol die de oorlog in voormalig Joegoslavië speelt in de levens van jonge Nederlanders van wie de ouders, of een van de ouders, die oorlog hebben meegemaakt.

Morina laat ons die impact vooral voelen in de dialoog tussen Ena (Gonca Karasu), die door het oorlogsgeweld als kind angstdromen had over een enorme meteoriet die haar huis en haar stad zou vernietigen, en haar in 1995 verdwenen vader Sule (Vanja Rukavina).

Ena was negen toen haar vader verdween. Nu, in 2022, staat hij plotseling voor haar. In een bebloed shirt. 'Dat kan ik uitleggen' zegt hij, maar dat doet hij niet. Ena: 'Ik was bijna negen toen je verdween. Je bent 27 jaar weggeweest. Ik ben nu 35. Ik ben nu ouder dan jij.'

Alsof zijn dochter nog steeds het kind is met haar droom over een meteoriet, gaat Sule Ibrahimovic aan de haal met dat verhaal. Hij vertelt dat hij op 11 juli 1995, samen met ruim 8000 anderen, werd meegenomen voor een geheime missie om de mensheid te redden door in een raket met explosieven afgevuurd te worden naar die meteoriet.

Vooral door de angstfantasie van de jonge Ena door te trekken naar de fictieve ruimtereis van haar omgekomen vader creëert Vera Morina met Volim te een beklijvend beeld van wat de oorlog in Joegoslavië nog steeds betekent voor wie dat drama met zich meedraagt.

Dat Morina voor alle zekerheid de dode vader uit zijn dode droomwereld haalt door Ena tegen hem te laten zeggen 'Je was in Srebrenica, en de wereld is jou niet komen redden', zou overbodig moeten zijn. Maar dat is het helaas niet.

De kans is namelijk groot dat nogal wat leeftijdgenoten van Morina wel weten wie Floris de Vijfde was of wanneer de slag bij Nieuwpoort plaatsvond, maar niets van wat er nog maar zo kort geleden in voormalig Joegoslavië is gebeurd. Morina in NRC van 25 januari: “Wat mijn familie heeft meegemaakt, is op school (vwo in Den Haag) nooit voorbijgekomen, terwijl het wel onderdeel is van onze gedeelde geschiedenis. Al is het maar omdat we allemaal deel uitmaken van Europa.”

Jammer dat alle geplande voorstellingen al zijn uitverkocht. Hopelijk komt er een herneming als de zalen weer gewoon vol mogen zijn. Want Volim te is een te belangrijke voorstelling om maar door een handjevol toeschouwers te worden gezien. 

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Theater Bellevue