●●●●○
IBSEN HUIS
TONEELGROEP AMSTERDAM / SIMON STONE
Door RiRo, gezien 11 mei 2017
Met net als bij Ajax een zeventienjarige gymnasiast (David Roos) in het elftal, en met Bart Klever als vervanger voor Fred Goessens, is Ibsen huis ruim twee maanden later dan de bedoeling was op 9 mei 2017 in Amsterdam in première gegaan. De Australische regisseur Simon Stone (1984) schreef zelf de tekst in de geest van de door hem bewonderde Hendrik Ibsen. Waarbij hij, net zoals bij zijn eerdere producties, tijdens het schrijfproces ook gebruik maakte van persoonlijke verhalen van de elf acteurs.
Zoals bij veel toneelstukken van Ibsen is ook bij Stone's hommage aan die Noorse toneelschrijver het decor, in dit geval het door Lizzie Clachan ontworpen draaibare huis, niet zomaar een omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Het huis en de manier waarop de ruimtes erin zijn ingericht is in Ibsen huis 'een acteur'. Het Kerkmanhuis zoals het is gedoopt, is een actief element waaraan de personages hun identiteit ontlenen. Maar ook de plaats waarin de vloek heerst waar vier generaties van de familie Kerkman onontkoombaar mee te maken hebben.
Het verhaal over het huis en de vier generaties van de familie loopt van augustus 1964 tot mei 2017, maar wordt door Stone niet chronologisch verteld. Een keer of twintig springt het verhaal van het ene jaar naar het andere jaar, zowel vooruit als achteruit. Elke keer als de stellage met het huis erop draait, komen we niet alleen in een ander interieur maar ook in een ander jaar.
Zo springen we bijvoorbeeld van de verrassingsparty ter ere van de verjaardag van architect Cees (Hans Kesting) in juli 1969, waarin hij vrolijk zegt 'Nou ma, zo is dus het familieleven!' naar september 2000 waarin in afwachting van zijn begrafenis zijn weduwe Johanna (Maria Kraakman) verzucht 'Ik heb wat gezien die nacht'. Van die begrafenisdag blikken we dan eerst vooruit naar januari 2004 om te zien hoe het inmiddels gaat met het slachtoffer van wat er 'in die nacht' is gebeurd, om daarna weer helemaal terug te gaan naar hoe het allemaal begon in oktober 1964.
Met behulp van dat voortdurend heen en weer springen in de tijd legt tekstschrijver Simon Stone dan weer hier dan weer daar een puzzelstukje. Beetje bij beetje ontvouwt hij daardoor de intriges, waarbij hij steeds een tipje onthult van de geheimen en de trauma's die de vier generaties van de familie gevangen houden.
Door die verteltechniek blijft het voor de toeschouwers tot het einde spannend. Mede omdat Simon Stone als regisseur de elf acteurs flink het tempo erin laat houden. Maar als dan langzamerhand alle puzzelstukjes in elkaar passen en het volledige verhaal van de vier generaties zichtbaar wordt, blijkt dat verhaal een wel erg vergezochte negentiende-eeuwse vulgair Freudiaanse oorzaak-gevolg geschiedenis te zijn.
Spoiler alert! Wie de voorstelling nog wil gaan zien, raad ik aan de rest van deze alinea over te slaan en nu meteen door te gaan naar de volgende. Goed, wie nu nog niet naar de volgende alinea is, dit is wat we zien als de puzzel af is: een moeder laat haar vierjarige zoontje in de steek waardoor die zich als volwassen man zowel vergrijpt aan zijn kleindochter als aan zijn nichtje. Die kleindochter pleegt als puber zelfmoord en het nichtje gaat eerst zwaar aan de drugs en doet het daarna met iemand die in de heer is. Mee eens? Erg vergezocht toch? En dan heb ik het nog niet eens over de ellende die de zoon van de zich vergrijpende vader is overkomen.
Ondanks die vergezochte hoofdlijn en ondanks de wat geforceerde manier waarop actualiteiten als Brexit en vluchtelingenproblematiek het familieverhaal worden ingetrokken, valt er in de vier uur die de voorstelling duurt behoorlijk wat te genieten. Want vooral in het deel voor de pauze en tegen het einde van het deel erna zijn er onvergetelijke scènes met fantastisch acteerwerk.
Ook is Ibsen huis ondanks de vele tijdsprongen en ondanks de dubbelrollen een heel heldere voorstelling. Een voorstelling die door het uitstekende spel van alle acteurs, maar zeker ook door de goede acteursregie absoluut de moeite waard is. Want hoewel Simon Stone zich als tekstschrijver enigszins vertilt, bevestigt hij met de manier waarop hij de acteurs tot grootse prestaties aanzet ook nu weer dat hij als regisseur wel tot de absolute top behoort.
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelgroep Amsterdam
Geen opmerkingen:
Een reactie posten