Recensie: Ondertussen in Casablanca van het Nationale Theater en Toneelgroep Oostpool / Jeroen De Man

●●●○○

 

ONDERTUSSEN IN CASABLANCA

 

HET NATIONALE THEATER EN TONEELGROEP OOSTPOOL / JEROEN DE MAN

Door RiRo, gezien 18 januari 2017  

De beroemde acteur Alfred Lohman (Hans Dagelet) ziet het acteren niet meer zitten. En dan is hij ook nog eens uit zijn huwelijk gestapt. Op het strand van Casablanca (witte huis) moppert hij tegen zijn veel jongere vriendin (Zakia Marzouki) over de toneelwereld en over toneelstukken: 'De Oresteia van Aischylos gaat toch gewoon over de witte elite die faalt!'

Een technicus (Mario Kardinka) houdt een stuk karton omhoog waarop staat: 'Drie weken eerder'. We zien nu hoe Lohman in een kleedkamer van de Amsterdamse schouwburg wordt geïnterviewd. Tekstschrijver en regisseur Jeroen De Man (1980) putte daarbij onder andere uit het boek Actors talk about acting van Lewis Funke en John Booth uit 1961. Maar ook uit gesprekken met acteurs van nu.

Alfred Lohman (gemodelleerd naar de vooral in de eerste helft van de vorige eeuw beroemde Amerikaanse acteur Alfred Lunt) praat vooral over acteren en over de toneelwereld. Hij maakt schampere opmerkingen over Meppel (natuurlijk weer Meppel) en het fictieve Daar brandt geen licht meer van Maria Goos. Ook over het gemompel van de acteurs in voorstellingen van Discordia en 't Barre Land laat hij zich laatdunkend uit.

Later gaat het interview verder in een moderne setting op het Sweelinckplein in Den Haag. Daar komt zijn - op de Britse actrice Lynne Fontanne gebaseerde - vaste toneelpartner en echtgenote Lynn Fonteyne (Jacqueline Blom) er ook bij. En daarmee ook een extra thema: de slijtage van hun huwelijk.

Vanaf hier gaan de drie hoofdrolspelers helemaal los. Het is een genot om Hans Dagelet, Jacqueline Blom, en Anniek Pfeiffer, die de interviewer speelt, vol gas te zien geven in wat nu echt een komedie is geworden. De grapdichtheid is hoog, de timing van de drie acteurs is fenomenaal. Acteermethodes, acteertechniek, acteurs, regisseurs, er wordt tot aan het hilarische toe de draak mee gestoken.

Maar ondertussen. Het interview met het toneelechtpaar, de komedie over het vak toneelspelen, wordt regelmatig onderbroken met gefilmde en/of door toneelschoolstudenten nagespeelde beelden van wat er buiten het toneel gebeurt. In Mali, Oost-Timor, Aleppo, op Lesbos, Antarctica, in Kinshasa, Hilversum, New York, Port-au-Prince. Oorlog, onderdrukking, geweld, vluchtelingen in erbarmelijke omstandigheden, opwarming van de aarde, verkrachtingen op grote schaal, een aanslag in een televisiestudio, enzovoorts, enzovoorts.

Die bekommerdheid met het leed elders is wat gratuit. Is het de bedoeling dat ik er als toeschouwer met anekdotisch bewijs van overtuigd raak dat het slechter gaat met de wereld? Of dat ik me schuldig ga voelen omdat ik in het theater regelmatig moet lachen bij de komedie waar ik naar zit te kijken terwijl er ergens anders in de wereld mensen door geweld om het leven komen? Als dat de bedoeling was, dan is dat, in ieder geval wat mij betreft, mislukt.

Op de hoofdlijn van de voorstelling, de toneelkomedie, hebben die onderbrekingen ondertussen geen enkele invloed. De gedragingen van de drie komedianten worden niet anders. Alsof er niks aan de hand is, pakken ze de draad steeds gewoon weer op. Jacqueline Blom, Hans Dagelet, en Anniek Pfeiffer spelen de sterren van de hemel. Daarbij helpt het, dat de tekst die ze hebben briljant is.

Maar dan de epiloog: de onderwateropnamen, het lied en de mop. Is dat bedoeld als parodie op wat voorafging? Is het lied een parodie op betrokkenheid bij het leed in de wereld, en de mop een manier om de komedie onder water te trekken? Kon regisseur De Man het niet laten om aan het eind nog even de draak te steken met zijn eigen voorstelling? Zou kunnen. In dat geval vind ik het niet zo geslaagd. Het zou ook nog kunnen dat het serieus bedoeld is. Wat ik me haast niet kan voorstellen. Want in dat geval zou het erg naïef zijn. Hoe dan ook het slot is banaal. Jammer.

Dat neemt niet weg dat Jeroen De Man met Ondertussen in Casablanca een gedurfd en, wat tekst en acteursregie betreft, heel geslaagd debuut maakt als regisseur bij Toneelgroep Oostpool en het Nationale Theater. Een debuut waarbij hij zijn hoofdrolspelers, Jacqueline Blom, Hans Dagelet, en Anniek Pfeiffer, alle drie de ruimte geeft om te schitteren.

 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelgroep Oostpool