●●●○○
DE TERUGKEER-TURK
LIZZY TIMMERS GROEP
Door RiRo, gezien 15 januari 2017
Als voorbereiding op de voorstelling De Terugkeer-Turk spraken theatermaker en regisseur Lizzy Timmers en actrice Yonina Spijker met Turkse Nederlanders die van plan zijn te verhuizen of al verhuisd zijn naar Turkije. Jaarlijks emigreren drieduizend in Nederland geboren Turkse Nederlands naar het land van hun ouders of grootouders. Naar het land dat ze alleen kennen van vakanties. In De Terugkeer-Turk speelt Yonina Spijker alle personages. Ata Güner en Floris van Bergeijk zorgen voor de live muziek.
Als de voorstelling begint, is sociologe Maaike in gesprek met haar (voormalige) partner. Ze bespreekt het verschil in verwachtingen tijdens hun relatie. Dan richt ze zich tot ons in de zaal. Eerst met cijfers, en met de mogelijke redenen voor de remigratie van Nederlanders met Turkse roots. Maar daarna vooral over de verwarring van de linkse Nederlander. 'Nu zie ik pas echt de hoofddoek! Vroeger keek ik ernaar als naar een jas. Iets dat je ook weer uit kon trekken.'
Slim om te beginnen met de zich kwetsbaar opstellende Nederlandse Maaike. Om daarmee te legitimeren dat een Nederlandse actrice Turkse Nederlanders gaat verbeelden. Als Maaike vertelt Spijker over een bezoek aan Atila “Turk zijn hoort bij mijn identiteit, ik wil helemaal niet kiezen, maar dat kan niet meer”.
Hierna volgt een wat abrupte overgang naar de Marokkaanse jongen Rachid. Een Marokkaanse jongen? Wat heeft dat met terugkerende Turken te maken? Waarschijnlijk is deze scène bedoeld om te laten zien dat ook andere Nederlanders met roots in Verweggistan te maken hebben met geïnstitutionaliseerd racisme.
Vervolgens is Spijker een filmmaakster met een hoofddoek die allerlei plannen indient voor haar afstudeerproject. Maar de reactie is: 'Kun je niet wat met je afkomst doen?' Vooral deze scène blijkt voor de Turkse Nederlanders die ik na afloop spreek heel herkenbaar.
Een skypegesprek met Deniz die naar Turkije was geëmigreerd maar nu weer in Nederland woont, een heen-en-weer-Turk dus. Die blijkt een positieve kijk te hebben op recente beeldvormende incidenten: “ Driehonderd Turkse Nederlanders op een brug in Rotterdam, driehonderd boze witte Nederlanders in Geldermalsen. Dat zijn er dus maar zeshonderd!”
Na een vrouw die een jaar geleden naar Turkije is verhuisd en het daar naar haar zin heeft, vooral als ze verwend wordt bij de kapper, eindigt Spijker met het personage waarmee ze begon, met Maaike, de sociologe. Met het symbool van de linkse Nederlander die zich geen raad weet met de hoofddoeken.
Er is op De Terugkeer-Turk wel wat kritiek mogelijk. De Marokkaanse Rachid bijvoorbeeld is een beetje een vreemde eend in de bijt, ook inhoudelijk is dat niet de sterkste scène. En wat moeten niet Turks sprekende toeschouwers - en die zullen ook na de première waarschijnlijk de meerderheid vormen - met een door Ata Güner in het Turks gezongen tekst zonder boventiteling?
Toch is De Terugkeer-Turk een voorstelling die de moeite waard is. Want met de personages die Yonina Spijker ons laat zien, komen op een integere maar toch luchtige manier thema's als dubbele loyaliteit van Turkse Nederlanders, verwachtingen van linkse Nederlanders, en geïnstitutionaliseerd racisme aan de orde. De Terugkeer-Turk is daarmee een voorstelling die uitnodigt tot napraten. En dat gebeurt dan ook uitgebreid.
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Lizzy Timmers Groep
Geen opmerkingen:
Een reactie posten