Recensie: Emilia Galotti van Toneelschuur Producties en Toneelgroep Amsterdam / Maren E. Bjørseth

●●●●○

 

EMILIA GALOTTI

 

TONEELSCHUUR PRODUCTIES EN TONEELGROEP AMSTERDAM / MAREN E. BJORSETH  

Door RiRo, gezien 21 januari 2017 

Wat een team! Maren E. Bjørseth (regie), Katrin Bombe (scenografie) en Wessel Schrik (geluidsontwerp)! Natuurlijk, er zijn ook nog zeven acteurs bij betrokken. En een lichtontwerper en nog een aantal anderen. Maar vooral dat drietal, Bjørseth, Bombe en Schrik, is verantwoordelijk voor deze verrukkelijke versie van de klassieker Emilia Galotti van Gotthold Ephraim Lessing. 

Emilia Galotti is het verhaal over het contrast tussen de arrogante macht van de aristocratie en de opkomende verlichte moraal van de bourgeoisie. De botsing ook tussen de feodale aanspraken van de adel op seksualiteit en de nieuwe ideeën over trouwen uit liefde.

Diewertje Dir, die Emilia speelt, loopt als de voorstelling begint naar de voorkant van het podium en steekt daar een dolk in de vloer. We weten dan dus dat er doden zullen gaan vallen. Op een rond roze bed met twee hartvormige kussens erop doet ze vervolgens rekoefeningen. Daarna is ze tot in de laatste scènes uit beeld. Want in Emilia Galotti gaat wel het steeds óver Emilia, maar háár mening wordt daarbij niet gevraagd.

De absolute vorst, de prins van Guastella, geeft zijn kamerheer Marinelli opdracht om wat dan ook te doen om te voorkomen dat het voorgenomen huwelijk van graaf Appiani met het burgermeisje Emilia Galotti wordt voltrokken. Want hij wil Emilia zelf.

Bij de première begint de voorstelling wat stroef. Het lijkt erop dat Jip van den Dool (de prins) en Vanja Rukavina (Marinelli, zijn kamerheer) nog even warm moeten draaien. Als even later Harm Duco Smit (graaf Appiani) in dialoog gaat met de kamerheer, gaat het meteen een stuk soepeler. En vanaf het moment dat de superieur spelende Hannah van Lunteren (de moeder van Emilia) ten tonele verschijnt, loopt het gesmeerd.

Stilistisch is het smullen bij deze voorstelling. Hoe Marinelli en Appiani elkaar uitdagen bijvoorbeeld, door allebei heel even hun jasje een beetje te openen. Hoe Van Lunteren met alleen haar mimiek laat zien dat zíj juist mogelijkheden ziet, in plaats van problemen, als haar dochter haar vertelt dat de prins haar in de kerk heeft aangesproken.

Het toneelbeeld is overdonderend mooi. Doorzichtige gordijnen, een rond bed, rode plastic fauteuils. En het terugkeren van de keur geel. In het hemd van de prins, in de kousen van gravin Orsina, in het pochet van het jasje Marinelli, en op een gegeven moment zelfs in de verlichting van de achterwand.

Omdat alle personages, behalve Emilia, wit geschminkte gezichten hebben en rode oogschaduw, doet de scenografie sterk denken aan een eerdere enscenering van Emilia Galotti. Die van Susanne Kennedy bij het Nationale Toneel. Niet zo gek natuurlijk, want ook bij die voorstelling deed Katrin Bombe de scenografie. Net als bij een aantal andere voorstellingen van Kennedy overigens.

Al vrij snel na het begin valt op hoe belangrijk het het geluidsontwerp is. Wat Wessel Schrik aan muziek en geluiden in elkaar heeft geknutseld, ondersteunt niet alleen de handelingen, het geeft er ook vaak een extra of een andere betekenis aan. Als de prins bijvoorbeeld kruipend op het ronde bed de voor hem kruipende Emilia achtervolgt, wordt door de geluiden een extra beeld opgeroepen, het beeld van een speeldoos.

Net als in haar eerdere regies kiest Bjørseth met Emilia Galotti weer voor een klassieker waarin een vrouw het centrale personage is. In dit geval gaat het om de wanhoop van een mooie jonge vrouw die door de machinaties van een vorst, het opportunisme van haar moeder, en de bezorgdheid over haar eer van haar vader, in een onmogelijke positie komt. 

Ook nu weer moderniseert Bjørseth het verhaal een heel klein beetje. Bij Lessing gaat het einde van Emilia zo: Odoardo: 'Doch, meine Tochter, doch! (indem er sie durchsticht) Gott, was heb ich getan!' Bij Bjørseth zegt Emilia 'Alsof ik geen wil heb vader.' Wat tot een net iets andere afloop leidt.

Emilia Galotti van Toneelschuur Producties en Toneelgroep Amsterdam is een streling voor het oog en het oor. De prachtige beelden en de vernuftig ingezette geluiden maken het tot een voorstelling van grote schoonheid.
 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur Produkties