●●●●○
HET LEVEN IS DROOM
TONEELSCHUUR PRODUCTIES / OLIVIER DIEPENHORST
Door RiRo, gezien 6 april 2017
Het is onmogelijk om deze recensie van Het leven is droom anders te beginnen dan met de loftrompet te steken over de vertaling. Want Erik Coenen heeft het barokke rijmende Spaans van Pedro Calderón de la Barca uit 1635 in zijn vertaling uit 2006 op meesterlijke wijze omgezet naar Nederlandse versregels. Het luisteren naar de bijna 3500 verzen is een feest voor de oren. Ook omdat de acteurs erin slagen om ons met hun dictie en hun spel de hele voorstelling in hun ban te houden. Natuurlijk, in het begin is het even wennen aan een voorstelling met monologen en dialogen op rijm. Maar de beloning is groot. Want La vida es sueño, zoals het oorspronkelijk heet, blijkt een uiterst boeiende filosofische komedie vol retorische aforismen en vol poëtische beeldspraak.
'Onstuimig ros (…)', dat zijn de eerste twee woorden in Het leven is droom. Ze worden gesproken door Rosaura, die, verkleed als man, in het koninkrijk Polen arriveert. Bij toeval stuit ze op een kroonprins die niet weet dat hij een kroonprins is, en die in een kerker zit. Want omdat zijn vader in de sterren las dat zijn pasgeboren zoon Sigismond voor rampspoed zou zorgen, is hij uit voorzorg opgesloten. Omdat er geen andere directe troonopvolger is, en de koning het land over zou moeten dragen aan zijn neef Adolphus en zijn nicht Stella, geeft hij zijn inmiddels volwassen zoon als test één dag de kans om te bewijzen dat hij niet de voorspelde tiran is maar in staat is morele beslissingen te nemen.
Met die hoofdlijn verweven is de subplot over de edelvrouw Rosaura die zwanger in de steek is gelaten door Adolphus, en die nu op zoek is naar eerherstel. Drie keer zal Sigismond, de kroonprins, haar tegenkomen. De eerste keer, nog in zijn kerker in de bergen, ziet hij haar in mannenkleren. De tweede keer, aan het begin van de dag waarop hij zich moet bewijzen, ziet hij haar als vrouw, gekleed als dienster, en probeert hij zich aan haar te vergrijpen. De derde keer, aan het slot van het stuk, draagt Rosaura haar eigen kleren, die van een edelvrouw. Maar, zo voegt ze er met een vervaarlijk ogend zwaard in haar handen aan toe, 'nu met de wapens van een man en de kleding van een vrouw'. In een stuk uit de zeventiende eeuw is een vrouw het moedigste en het meest genuanceerde personage in het verhaal, glansrijk gespeeld door Julia Akkermans.
Ik ga natuurlijk niet zeggen dat Het leven is droom nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Feit is wel dat we leven in een tijd waarin de virtuele werkelijkheid, zowel in het persoonlijk leven, als in de manier waarop we kennis nemen van de wereld om ons heen, een steeds grotere rol speelt. De nieuwe leider van een wereldmacht probeert ons via het alsmaar herhalen van tweets met 'alternatieve feiten' in zijn 'waarheid' te laten geloven. En wat is het centrale thema in Het leven is droom, verwoord door Sigismond? Dat het leven louter droom is en schone schijn, een illusie waarin iedereen gelooft:
'Voor 't geval we alleen maar dromen
wat wij zijn in dit bestaan:
want ervaring toont mij aan
dat ons leven dát moet zijn:
louter droom en schone schijn,
die opeens teloor zal gaan.'
Behalve bij de uitstekend spelende Julia Akkermans als Rosaura, valt vooral ook bij Krisjan Schellingerhout (als Sigismond) en bij Matthijs IJgosse (als Astolphus) op hoe goed de acteurs met hun mimiek de vormgebonden tekst van extra nuances voorzien. Het decor van Marc Warning, met onder andere een in de loop van de voorstelling te voorschijn getoverd luchtkasteel, benadrukt het centrale thema: de illusie. En met door de acteurs live op onalledaagse percussie-instrumenten geproduceerde geluiden wordt de gemoedstoestand van Sigismond verklankt.
Het goede acteren, het fraaie decor, en die live geproduceerde klanken dragen bij aan de hoge kwaliteit van deze voorstelling. Maar het is de uitzonderlijk goede vertaling van Erik Coenen die maakt dat Het leven is droom behalve een prachtige voorstelling ook een waar taalfeest is.
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur Producties
Mee eens!
BeantwoordenVerwijderen