Theaterverhaal: Drive Your Plow Over the Bones of the Dead van Complicité / Simon McBurney

 

DRIVE YOUR PLOW OVER THE BONES OF THE DEAD BODIES

 

COMLICITÉ / SIMON McBURNEY

 

Door Piet van Kampen, gezien 1 juni 2023

In het Vlaams zou je zeggen 'Hij heeft zijn kat gestuurd'. In het taalgebruik van de Poolse schrijver Olga Tokarczuk zou dat worden 'Hij heeft zijn Kat gestuurd'.

Ik kom daar zo op terug. Eerst even iets over de titel van de openingsvoorstelling van het Holland Festival. Prowadź swój pług przez kości umarłych heet de roman waarop de voorstelling is gebaseerd. Dat is Tokarczuks vertaling van Drive Your Plow Over the Bones of the Dead.

Dat zit zo: de hoofdpersoon Janina Duszejko houdt zich, onder meer, bezig met het vertalen van de negentiende-eeuwse Engelse schrijver William Blake. Elk hoofdstuk van de roman begint met een in het Pools vertaald citaat van Blake. Ook de titel van het boek is zo'n vertaald citaat.

Het sturen van je Kat. Ik moet iets zeggen over jagen op Jagers. In Drive Your Plow Over the Bones of the Dead komen een hoop Dieren op nogal gruwelijke wijze om het leven. Hoofdpersoon Duszejko houdt zich behalve met het vertalen van Blake ook bezig met astrologie en horoscopen. Maar haar passie is: jagen op Jagers. Daarin gaat ze heel ver. Wat leidt tot een aantal mysterieuze moorden op Mensen.

De titel die vertalers Charlotte Pothuizen en Dirk Zijlstra voor de roman bedachten is overigens mooi gevonden. Met Jaag je ploeg over de botten van de doden maken ze op een creatieve manier gebruik van de meerduidigheid van het Nederlandse werkwoord jagen.

Het sturen van je Kat. Eerst even over die hoofdletter. Kernwoorden in haar roman schrijft Tokarczuk consequent met een hoofdletter. Ze heeft het bijvoorbeeld over mijn Meisjes (daarmee doelt ze op haar honden) en mijn Kwalen. Ik heb er tijdens de voorstelling af en toe even naar gekeken, bij 'mijn Meisjes' volgt de ondertiteling Tokarczuk wel, maar bij 'mijn kwalen' en de meeste andere kernwoorden niet. Vreemd.

Nu dan die Kat. In het Vlaams zeg je 'Hij heeft zijn kat gestuurd' als iemand niet zelf op komt dagen maar een vervanger stuurt. Bij de vorige edities van het Holland Festival kwam Willem Alexander, samen met zijn Echtgenote, naar de openingsvoorstelling. Deze keer niet, deze keer stapte zijn vijfentachtigjarige Moeder uit de AA 65 om de voorstelling bij te wonen. De koning vermoordt Dieren voor zijn plezier. Niet vaak, maar hij doet het wel. Het zou een heel pijnlijke avond voor hem zijn geweest.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL