Recensie: Hin und Her van 't Barre Land & Tijdelijke Samenscholing en Co

●●●○○

 

HIN UND HER

 

'T BARRE LAND & TIJDELIJKE SAMENSCHOLING EN CO

Door Piet van Kampen, gezien 7 september 2018 

Ödön von Horváth (1901-1938) schreef Hin und Her, een klucht in twee delen, in 1933. Het ging in 1934 in première in Zürich en was tot nu toe niet in het Nederlands vertaald. Vanavond is de Nederlandse première van een stuk dat weliswaar is gebaseerd op Hin und Her, maar dat is aangevuld met teksten uit andere bronnen.

Drogist Ferdinand Havlicek (Michiel Bakker) is geboren in land X, maar als baby al verhuisd naar land Y. Een halve eeuw heeft hij daar gewoond, dertig jaar heeft hij er belasting betaald. Nu zijn drogisterij is gesloten, wil Havlicek de grens over, terug naar zijn geboorteland.

Grenswachter Tomas Szamek (Margijn Bosch) laat hem niet door. Havlicek heeft niet de juiste papieren, hij heeft verzuimd om zijn verblijfsvergunning te verlengen. Zijn verweer dat hij van die verplichting niet op de hoogte was omdat hij in de kranten alleen de overlijdensberichten leest, maakt geen indruk. Terug kan hij ook niet. Ook grenswachter Konstantin (Sarah Jonker) laat hem op juridische gronden niet door. Ook in het land waar hij bijna zijn hele leven heeft gewoond, is hij niet meer welkom. Havlicek zit vast op de houten brug tussen de twee landen.

Op die brug gebeurt van alles. Zo vist een leraar (Vincent van den Berg) er elke dag zonder wat te vangen. Dat komt, vindt hij zelf, omdat zijn vrouw (Carole van Ditzhuyzen) hem steeds veel te dunne wormen brengt. Er wordt gesmokkeld tussen de twee landen. En Havlicek wordt door de grenswachter van het land waar hij woonde ingezet als postillon d'amour. Want Konstantin is verliefd op Szamek's dochter Eva.

Von Horváth noemde zijn Hin und Her een klucht, een sprookje. Daarnaast wilde hij dat in sommige scènes werd gezongen. Echt kluchtig spelen de acht acteurs niet, geen enkele keer ontlokken ze een lach aan de zaal, en zingen laten ze over aan muzikant Stan Vreeken, die zich daarbij begeleidt op gitaar. Het sprookjesachtige einde heeft de bewerking wel overleefd.

Het is verleidelijk om in Hin und Her uit 1933 een verhaal te zien waarin de actualiteit van het huidige migrantenvraagstuk aan de orde komt, om er een naar te kijken als een stuk dat gaat over de vluchtelingen van nu die kloppen op de deuren van Europa. En om daarmee de keuze voor dit stuk te rechtvaardigen. Zelf zegt Von Horváth over zijn bedoeling met Hin und Her: 'Es soll zeigen, wie leicht sich durch eine menschliche Geste unmenschliche Gesetze außer Kraft setzen lassen.' (Vrij vertaald: Het moet laten zien hoe gemakkelijk onmenselijke wetten door een menselijk gebaar terzijde kunnen worden geschoven). 

Hin und Her gaat dus over een situatie waarbij wetten in eerste instantie een menselijke beslissing in de weg staan. Maar waarbij uiteindelijk die menselijkheid toch overwint: de smokkelaars worden gepakt, de beloning daarvoor wordt eerlijk gedeeld, de geliefden trouwen, en Havlicek kan gaan en staan waar hij wil.

Als je in Hin und Her toch iets over de actualiteit wil zien, is dat dus eerder de parallel met wat de Armeense kinderen Howick en Lili afgelopen week is overkomen. Op juridische gronden zouden ze uit Nederland, het land waar ze zijn opgegroeid, worden uitgewezen. Op het laatste moment ging dat door een 'menschliche Geste' van de staatssecretaris niet door. 

Hin und Her van 't Barre Land & Tijdelijke Samenscholing en Co is een goede en onderhoudende voorstelling. Niet meer en niet minder. De associatieve taalmonoloog van Sarah Jonker is een knap staaltje super snel spreken. Maar deze en andere aanvullingen maken Hin und Her niet tot een voorstelling die je in verband met de huidige discussie over migranten perse moet hebben gezien.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: 't Barre Land