Recensie: Van den vos van FC Bergman / Toneelhuis

●●●●○

FC BERGMAN / TONEELHUIS

VAN DEN VOS

Door RiRo, gezien 18 januari 2014


Ysengrym, de wolf, in het dertiende-eeuwse epische gedicht Van den vos Reynaerde, in zijn aanklacht tegen de vos: 'Dat hi mijn wijf hevet verhoert, ende mine kindre so mesvoert dat hise beseekede daer si laghen, datter twee noint ne saegen ende si worden staer blent.'

Het was Liesa Van der Aa die twee jaar geleden met het plan kwam om een opera over de Reynaert te maken. Uiteindelijk werd het dus geen opera maar een voorstelling. Maar wel een voorstelling waarin muziek een belangrijke rol speelt. In Van den vos van FC Bergman is niet Reynaert maar Ysengrym de hoofdpersoon. De wolf is in deze bewerking een speurder die een persoonlijke frustratie maar ook een fascinatie heeft voor de moordenaar en verkrachter die hij moet arresteren. 
 
'Voorstelling' is misschien niet het goede woord. Want Van den vos is meer dan een voorstelling. Het is een totaalkunstwerk, een compositie waarin acteren, muziek, opgenomen film, live video, en ruimtelijke enscenering één geheel vormen. Alle stoelen uit de schouwburgzaal zijn weggehaald voor een zwembad met daarin het lijk van Reynaerts eerste slachtoffer Coppe, de toeschouwers zitten op de balkons. Vooral dat totaal van verschillende kunstvormen maakt Van den vos zo bijzonder.

Daarbij vormt de live uitgevoerde muziek het fundament. Die bepaalt voor een groot deel de kleur. De muziek werd (in samenwerking met het uitvoerend ensemble Kaleidoskop) gecomponeerd door Liesa Van der Aa. Die we als toneelbezoeker onder andere kennen uit de Musiltrilogie van Guy Cassiers. In het derde deel daarvan acteerde ze niet alleen, maar speelde ze ook haar eigen composities. Verrassende, hedendaagse muziek was dat. Waarbij ze uit haar viool de meest onwaarschijnlijke klanken te voorschijn toverde.
 
Op de tekst van Josse de Pauw zou je eventueel kritiek kunnen hebben omdat het nogal fragmentarisch is. Maar dat zou onterecht zijn. Want dat fragmentarische past perfect in het artistieke idee, in die totaalcompositie. Vooral de zinnen die hij Viviane De Muynck, als koningin, in de mond legt, vind ik heel fraai. De koningin is het personage dat afstand weet te houden. Dat niet zoals de wolf zowel weerzin voelt, als zich voelt aangetrokken tot de wreedheid en wellust van De Vos. Mooi gevonden dat contrast. Mooi ook dat de koningin haar filosofische betoogje over waaraan je je allemaal niet moet hechten, afsluit met 'je moet je natuurlijk ook niet hechten aan je eigen onthechting'.

Behalve naar Viviane De Muynck is het een genot om naar Dirk Roofthooft als de wolf te luisteren. En te kijken. Niet alleen dus vanwege zijn voortreffelijke tekstbehandeling, maar ook vanwege zijn meesterlijke lichaamstaal. 
 
Van den vos doet me wat betreft uitwerking van het thema en gebruik van beeldmateriaal denken aan het werk van hedendaagse componisten als Steve Reich of onze eigen Jacob TV. Ik vind Van den vos een overweldigende theatrale belevenis.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelhuis