●●●○○
GLAZEN SPEELGOED
TONEELGROEP AMSTERDAM / SAM GOLD
Door RiRo, gezien 18 november 2015
Zijn vader drinkt, en de moeder van Thomas Williams, die als Tennessee Williams naam zal maken als een van de grootste Amerikaanse toneelschrijvers, is een snobistische overbezorgde vrouw. In 1931 haalt zijn vader, werkzaam bij een schoenenzaak, zijn dan 21-jarige zoon van de universiteit en laat hem ook in de schoenenzaak werken. Maar Thomas schrijft en wil daar mee doorgaan. Niet lang daarna verlaat hij zijn ouderlijk huis. Met schuldgevoel omdat hij zijn gehandicapte zus Rose in de steek laat.
Glazen Speelgoed, Tennessee Williams' meest autobiografische toneelstuk, ging in 1945 in première en is in de VS een iconisch stuk. Iedereen kent het, en het wordt elk jaar wel ergens gespeeld. De New Yorkse regisseur Sam Gold heeft daarom in Nederland, het land van het regisseurstoneel, waarschijnlijk meer vrijheid gehad om dit stuk naar zijn hand te zetten dan in zijn eigen land mogelijk zou zijn geweest.
In tegenstelling tot wat ik bij Toneelgroep Amsterdam gewend ben, spelen de acteurs zonder zendmicrofoons. Daarnaast laat Gold de handelingen steeds zo dicht mogelijk bij het publiek plaatsvinden. Die twee factoren zorgen ervoor dat ik Glazen Speelgoed als een intieme voorstelling in een kleine zaal ervaar. Terwijl ik toch wel degelijk in de grote zaal van de Amsterdamse Schouwburg zit. Vooral de manier waarop Gold met behulp van kaarsen de wisseling van het perspectief van zoon en moeder naar dochter en gast ensceneert, vind ik heel sterk.
Glazen Speelgoed is door Williams opgezet als 'memory play'. Eelco Smits speelt zowel de Tom Wingfield die terugkijkt op het gezin waaruit hij is weggegaan, als de Tom die nog bij zijn overbezorgde moeder Amanda Wingfield (Chris Nietvelt) en zijn kreupele zus Laura (Hélène Devos) woont. Zijn alcoholische vader is er jaren geleden al vandoor gegaan.
Het feit dat Glazen Speelgoed zo overduidelijk autobiografische elementen bevat, heeft iets fascinerends. Maar het roept bij mij ook de vraag op wat ik met zo'n nogal particulier en ook wel gedateerd verhaal aan moet. Het is tenslotte niet echt een grote tragedie die ik te zien krijg, het is het verhaal van het kleine drama van een jonge man die droomt van avontuur en van gedichten schrijven, maar die, omdat hij kostwinner is, gedwongen is zijn leven te slijten in het magazijn van een schoenenzaak. En daar dan, met pijn in zijn hart, uit ontsnapt.
Ondertussen heb ik toch wel een redelijk geslaagde toneelavond. Het is sowieso al boeiend om kennis te maken met het werk van 'one of the hottest directors' van New York. Maar ik heb ook genoten van het acteren. De manier waarop Chris Nietvelt haar personage neerzet, had voor mij wel een onsje minder gemogen, maar Hélène Devos en vooral Eelco Smits bevallen me uitstekend. Alleen al dat laatste woord van de voorstelling, als Smits, om Toms schuldgevoel over het verleden dat hij achterlaat te verbeelden, heel zacht zegt 'dag'. Mooi gedaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten