●●○○○
LAM GODS
NTGENT / MILO RAU
Door Piet van Kampen, gezien 28 september 2018, geplaatst 17 oktober 2018
Bij de Zwitserse regisseur Milo Rau is een voorstelling altijd onderdeel van iets groters, van een 'sociaal-imaginaire werkelijkheid' die veranderingen teweeg moet brengen. Dat begint met de eerste voorbereidingen en eindigt pas als het laatste woord erover is gezegd. Bijna alles wat Rau maakt is re-enactment, een proces waarbij ruimte is voor 'sociale fantasie'. Omdat er volgens Rau niet zoiets bestaat als 'documentaire waarheid', is kunst nodig, 'want kunst kan een artistieke waarheid creëren.'*
Hoe past Lam Gods, de openingsvoorstelling van Milo Rau als artistiek leider van NTGent, in die manier van denken? Welke nieuwe werkelijkheid, welke artistieke waarheid wordt met Lam Gods gecreëerd? Welke 'sociale fantasie' wordt zichtbaar bij de actualisering van het beroemde retabel De Aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck?
Lam Gods begint in januari 2018 als NTGent kleine advertenties in de kranten zet. Zoals deze: 'Vindt u het goed om naakt het podium op te gaan? Houdt u van appels en slangen? lamgods@ntgent.be' Of deze: 'Vecht u voor uw overtuiging? Voor God? Vocht u voor IS, voor andere religies? lamgods@ntgent.be' Natuurlijk weten Milo Rau en zijn team wel dat iemand die voor de IS vocht óf in de gevangenis zit, óf door justitie wordt gezocht. Maar het werkt. Tot een debat in het parlement aan toe.
In maart 2018 nodigen artistiek leider Milo Rau en hoofd communicatie Pablo Fernandez Alonso van NTGent de pers uit om een casting bij te wonen. Figuranten die zich kandidaat stellen om Adam of Eva te spelen wordt gevraagd zich niet alleen emotioneel maar ook fysiek bloot te geven voor Rau en twee andere medewerkers van NTGent. Goede keus om juist bij die casting pers toe te laten.
Begin september 2018 duiken er beelden op, of lekt NTGent beelden, waarin de figuranten die Adam en Eva zullen spelen naakt een intieme choreografie uitvoeren waarbij kinderen die meedoen in het stuk toekijken. Het is een groot succes. De Vlaamse kranten gaan er gretig op in. Meestal met het woord 'commotie' in de kop van het artikel. Weer gratis publiciteit dus.
Tijdens de première op vrijdag 28 september 2018 vertelt Fatima Ezzarhouni op het podium over haar zoon die naar Syrië vertrok. Met tranen in haar ogen leest ze zijn korte afscheidsbrief voor. Toen ze al aan het repeteren was, hoorde ze dat hij in Idlib is omgekomen. NTGent-actrice Chris Thys reikt haar na die getuigenis een blauwe omslagdoek aan, want in de re-enactment van De aanbidding van het Lam Gods zal Ezzarhouni als Maria op het achterscherm worden geprojecteerd.
Op zondag 30 september 2018, twee dagen na de première, trekt Ezzarhouni zich onder druk van de Gentse moslimgemeenschap terug. Als reden wordt opgegeven het naakt op het podium.
Op maandag 8 oktober 2018 meldt NTGent in een persbericht dat Lam Gods niet zal worden aangepast. Daarbij wordt verwezen naar een petitie van CitizenGo, waarin wordt gesteld dat 'kinderen op jonge leeftijd worden gedwongen een erotische scène te bekijken'. Wie had er voor dat persbericht van NTGent van dat clubje gehoord?
De voorstelling zelf is geen toneelstuk, maar het proces van het tot stand komen van een geactualiseerde afbeelding van het beroemde vijftiende-eeuwse altaarstuk. Twee acteurs, Frank Focketyn en Chris Thys, voeren daarbij steeds een inleidend gesprekje met een figurant voordat die op het achterscherm zal worden geprojecteerd. Op die manier worden de twaalf panelen van het schilderij van Hubert en Jan Van Eyck stap voor stap in een hedendaags jasje gestoken.
In de twee uur die de voorstelling duurt, is er maar één scene die het publiek iets anders laat meemaken dan primaire ervaringen. Alle andere scènes zijn getuigenissen die de onmiddellijkheid niet overstijgen. De indrukwekkendste van die getuigenissen, die van de moeder van de jihadist, is na twee speeldagen ook nog eens noodgedwongen geschrapt.
Alleen de scène waarin Adam en Eva elkaar strelen, overstijgt die onmiddellijkheid, door de choreografie, door de esthetisering, door er kunst van te maken. Daarmee appelleert deze scène als enige aan meer dan alleen primaire ervaringen als herkenning, vertedering of medeleven.
*Zie de essays en interviews in Milo Rau, Globaal Realisme, NTGent & IIMP, 2018.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten