Recensie: Julius Caesar van Orkater en Bostheater

●●●○○

 

JULIUS CAESAR

 

ORKATER EN BOSTHEATER

Door RiRo, gezien 4 augustus 2017  

Julius Caesar van Shakespeare gaat niet over het leven van Caesar maar over zijn dood. Over de redenen voor zijn dood, over de dood zelf, en over de consequenties ervan.

Al vijfhonderd jaar is Rome een republiek maar nu lijkt Caesar uit te zijn op absolute macht. Een aantal Romeinse aristocraten wil dat voorkomen. Daartoe aangezet door de gewetenloze opportunist Cassius smeden ze een moordcomplot.

De werkelijke hoofdpersoon van dit drama is Brutus, de man van de rede, de vriend van Caesar, die geen vijandelijke gevoelens heeft tegen de persoon Caesar. Maar die ervan overtuigd is dat hij handelt in het belang van Rome en zich daarom laat overhalen om de leiding van de samenzwering op zich te nemen. Na de moord maakt Brutus de fatale vergissing om Marcus Antonius toe te staan een toespraak te houden. Die fout leidt tot een burgeroorlog waarin Marcus Antonius en Octavianus (de latere keizer Augustus) aan de ene kant staan en Brutus en Cassius aan de andere kant. Voor de laatste twee loopt dat slecht af.

De voorstelling in het openluchttheater in het Amsterdamse bos begint abrupt met een koperkwintet dat op volle kracht losbarst en een giechelende Caesar (Mattias Van de Vijver) die in een witte bontjas over een witte catwalk opkomt om een proloog af te steken in quasi Italiaans. Een sterk begin, in een mooi decor: de witte hand en voet van de Colossus van Constantijn (zodat we weten dat we in het Capitool zijn), het witte stoeltje dat veel te klein is voor de grootheidswaan van Caesar, de zwarte capes van de muzikanten, de kleding van de acteurs met alleen wit, zwart en grijs.

Voor regisseur Michiel de Regt (die samen met acteur Jip van den Dool en dramaturg Wout van Tongeren de tekst bewerkte) is vorm belangrijk. Dus dat deze voorstelling visueel in orde zou zijn, was wel te verwachten. Muziek speelt bij Orkater natuurlijk ook een belangrijke rol. Behalve de vijf blazers bespelen ook de acteurs regelmatig muziekinstrumenten (gitaar, toetsen en percussie).

De bedoeling is om met muziek een extra laag aan te brengen en om dan weer de tekst te versterken dan weer ertegen in te spelen. Natuurlijk geeft dat iets extra's. Maar er zit ook een nadeel aan. Door de vele muzikale intermezzo's duurt het erg lang voor we bij het hoogtepunt van dit drama zijn en voor we bij het sterkste deel van dit stuk komen. We moeten dus behoorlijk lang wachten om te zien en te horen hoe Matthijs van de Sande Bakhuyzen (Brutus) en Jip van den Dool (Marcus Antonius) na de dood van Caesar ons (de Romeinen) met hun toespraken zullen proberen te overtuigen.

De retorische truc waarmee Shakespeare Antonius deze verbale krachtmeting laat winnen, zouden we nu 'framen' noemen. Elke positieve opmerking die hij over de zojuist overleden Caesar maakt, en hij maakt er veel, besluit Antonius op dezelfde manier: 'Maar Brutus zegt dat hij ambitie had, en Brutus is een zeer fatsoenlijk man'. En elke keer dat Antonius die opmerking maakt schuift de betekenis van 'zeer fatsoenlijk man' verder af van de letterlijke betekenis ervan. Jammer dat Van den Dool deze toespraak niet wat kleiner speelt, jammer dat hij niet gewoon de woorden hun werk laat doen. Want Marcus Antonius overtuigt de Romeinen met zijn retorica, niet door veel emotie te tonen, niet door grote gebaren te maken. 

Tot aan de moord is het vooral een luchtige en vermakelijke voorstelling, waarin Mattias Van de Vijver (Caesar) en vooral Erik van der Horst (Casca) alle ruimte krijgen om te laten zien wat ze in huis hebben. Van der Horst mag (weer) laten zien dat hij én goed kan acteren, én goed gitaar spelen én goed zingen.

Na de moord is het aan Jip van den Dool en Matthijs van de Sande Bakhuyzen om de voorstelling puur op hun acteerkwaliteiten tot een goed einde te brengen. Voor zover je de dood van Cassius (Charlie-Chan Dagelet) en Brutus een goed einde kunt noemen natuurlijk. Dat gaat ze redelijk goed af. Ook omdat vanaf de toespraken bij het lijk van Caesar de inbreng van de muziek bescheidener is. Daardoor is in dit laatste deel de spanningsboog ook wat strakker. En dat is te merken aan het publiek. Dat is nu muisstil. 

Al met al heeft Julius Caesar van Orkater en Bostheater precies de ingrediënten die nodig zijn voor een zomervoorstelling in de open lucht: het is mooi om te zien, er klinkt goede muziek, en er wordt behoorlijk geacteerd.

Julius Caesar van Orkater en Bostheater is tot en met 9 september te zien in het openluchttheater in het Amsterdams bos. Vanaf 11 september is er een tournee door het hele land die in december wordt afgesloten in de Stadsschouwburg van Amsterdam.

Bij de kassa is een boekje te koop met de integrale tekst en veel interessante informatie over de voorstelling.

 
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Bostheater of naar Orkater