Recensie: Kein Licht (2011/2012/2017/2022) van Opéra Comique / Nicolas Stemann en Philippe Manoury

●●○○○


KEIN LICHT (2011/2012/2017/2022)


OPERA COMIC / NICOLAS STEMANN EN PHILIPPE MANOURY

 

Door Piet van Kampen, gezien 24 juni 2022

In 2012 na de nucleaire ramp in de kernreactor van Fukushima schrijft Elfriede Jelinek Kein Licht. In 2012 voegt ze er een Epiloog aan toe waarin ze een rouwende nabestaande naar een niet nader genoemde rampplek laat terugkeren. In 2017 volgt Hello darkness, my old friend, een aanklacht tegen het besluit van Donald Trump om de Verenigde Staten terug te trekken uit het Klimaatakkoord van Parijs.

Nu Kein Licht vijf jaar later voor het eerst in Nederland te zien is, voegt regisseur Nicolas Stemann er een vierde deel aan toe. Bij dat slotdeel van en minuut of tien, waarvan we dus de wereldpremière meemaken, ligt de focus op de effecten van de oorlog in Oekraïne. En na het slotapplaus komt de Oekraïense mezzosopraan Christina Daletska naar voren om het publiek op te roepen oog te blijven hebben voor de doden die dagelijks in haar land vallen. 

Net als in zijn twee andere regies tijdens dit Holland Festival, waarvan hij een van de twee associate artists is, wil Stemann dus ook nu laten zien dat hij zo dicht mogelijk op de actualiteit zit. In Der Besuch der alten Dame, een Zwitserse klassieker uit 1956, deed hij dat door te verwijzen naar de klimaatcrisis en MeToo. In Contre-enquêtes door de etniciteit en afkomst van de acteurs als theatermiddel te benutten.

In Kein Licht (2011/2012/2017/2022) zitten veel elementen die gebruikelijk zijn bij een toneelvoorstelling, maar Kein Licht is ook concert en opera. Dat muzikale onderdeel, gecomponeerd door Philippe Manoury, is heel intrigerend. Vanaf het duet van blaffende hond en trompet waarmee het begint tot het allerlaatste akkoord is het een compositie vol verrassingen, en blijft het boeien.

Dat geldt niet voor wat regisseur Stemann op theatraal gebied laat zien. De scenografie (van Katrin Nottrodt) is een ratjetoe van elementen die verwijzen naar Jelineks teksten zonder dat er een overkoepelend idee achter zit. De kostuums (van Marysol del Castillo) zijn gewoon spuuglelijk. En de manier waarop Stemann de twee acteurs en de solisten over het podium en door de zaal laat bewegen is echt te clichématig. 

Nu het goede nieuws, er is een remedie: houd de twee uur dat Kein Licht (2011/2012/2017/2022) duurt je ogen dicht en luister naar de fascinerende muziek. 

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL 

Recensie: Der Besuch der alten Dame van Schauspielhaus Zürich / Nicolas Stemann

●●●●●

 

DER BESUCH DER ALTEN DAME


SCHAUSPIELHAUS ZÜRICH / NICOLAS STEMANN

 

Door Piet van Kampen, gezien 11 juni 2022

Der Besuch der alten Dame van Friedrich Dürrenmatt uit 1956 is zowel een verhaal over als gerechtigheid verpakte wraak, als een satire op het oplevende kapitalisme van na de tweede wereldoorlog (dankzij de financiële injectie van het Marshallplan). Het laat ook zien wat te verwachten rijkdom met mensen doet.

In deze enscenering komen daar nog andere thema's bij. Niet in de tekst, maar visueel. We zien videobeelden - zonder geluid - die verwijzen naar de klimaatcrisis en MeToo.

De oude dame uit de titel is Claire die na 45 jaar terugkeert in het volledig vervallen stadje Güllen dat ze op haar zeventiende verliet. Inmiddels is ze miljardair geworden. De bewoners van Güllen rekenen er dan ook op dat Claire het stadje er met een flinke financiële injectie bovenop helpt.

Ze is daartoe bereid en wil ook alle inwoners van Güllen een fors bedrag geven. Op één voorwaarde: ze wil dat winkelier Alfred Ill, die haar op haar zeventiende zwanger maakte en in de steek liet, wordt gedood.

In eerste instantie wordt die voorwaarde verontwaardigd van de hand gewezen. 'We zijn humanisten', zegt de leraar Latijn, ''liever arm dan met bloed bevlekt''. Maar als steeds meer Güllenaren op krediet luxe gele schoenen en andere dure producten aanschaffen, realiseert Alfred Ill zich hoe die schulden zullen moeten worden betaald: met zijn dood.

Twee acteurs, Sebastian Rudolph en Patrycia Ziólkowska, spelen alle rollen. Dan weer zijn ze elkaar aanvullend Claire of Alfred, dan weer de burgemeester of andere bewoners van Güllen, en soms zelfs unisono hetzelfde personage. In muzikale intermezzi gaat Camilla Sparksss los met heftige beats en teksten als "We are the heartbeat of humanity, we're bleeding vitality, this is shit."

Wat Patrycia Ziółkowska und Sebastian Rudolph in Der Besuch der alten Dame laten zien en vooral laten horen is fenomenaal. In hoog tempo schakelen ze van rol naar rol met niet veel meer dan kleine veranderingen van stem, waarbij toch steeds onmiddellijk duidelijkheid is welk personage aan het woord is. Een heerlijke voorstelling.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL


 

Recensie: De Kersentuin (La Cerisaie) van Festival D'Avignon / Tiago Rodrigues

●●●○○

 

DE KERSENTUIN (LA CERISAIE)


FESTIVAL D'AVIGNON / TIAGO RODRIGUES

 

Door Piet van Kampen, gezien 10 juni 2022
  

In De Kersentuin (1904) toont Tsjechov hoe mensen omgaan met maatschappelijke veranderingen, meer concreet met het einde van het tijdperk van grootgrondbezitters en lijfeigenen in Rusland.

Ljoebov, eigenares van een landgoed met een kersentuin, keert met haar entourage terug uit Parijs omdat dat landgoed door de opgehoopte schulden moet worden verkocht.

Regisseur Tiago Rodrigues wil met zijn interpretatie laten zien hoe divers de personages in Tsjechovs De Kersentuin omgaan met de onvermijdelijkheid van verandering. Isabelle Huppert laat hij met een kinderachtig stemmetje de inerte Ljoebov spelen, waarbij ze ook nog als een kind mag dansen en springen. Ook de andere acteurs geeft hij alle ruimte om hun personages op hun eigen, vaak heel energieke en beweeglijke, manier vorm te geven.

De focus in de regie van Rodrigues komt daardoor, al dan niet bedoeld, vooral te liggen op de energie die ontstaat uit de hoop op verandering en veel minder op het onvermogen om die verandering te accepteren.

Er valt genoeg te genieten van het fraaie decor, de live vertolkte muziek, en het acteren, toch valt de voorstelling inhoudelijk tegen. Want het resultaat van die diversiteit aan speelstijlen is een voorstelling met te weinig cohesie.

Gezien tijdens HOLLAND FESTIVAL