Recensie: Twomenshow van Dood Paard

●●●●○

 

TWOMENSHOW

 

DOOD PAARD

 

Door Piet van Kampen, gezien 17 maart 2023

Als opwarmertje voor de twomenshow worden de tenen van het publiek hardhandig gekromd. Van een deel van het publiek toch. Van mij in ieder geval. Want de persiflage op stand-upcomedy waarmee de Twomenshow opent is bijna ondraaglijk. Later in de voorstelling komen Kuno Bakker en Jorn Heijdenrijk daarop terug. Ze besluiten om wat was niet te reduceren tot één woord. Wat was blijft wat was.

Bakker en Heijdenrijk vormen in Twomenshow het concept stand-up als onemanshow om in een stand-up voor twee, waarin ze het genre stand-upcomedy en de beoefenaars van dat genre ondertussen op een niet mis te verstane manier onderuit halen. 

Het is een voorstelling die het - meer dan bijvoorbeeld repertoiretoneel - moet hebben van verrassing. Om niet teveel weg te geven, blijf ik daarom hier maar veilig aan de cryptische kant.

Na de tergend irritante openingsmonoloog nemen Bakker en Heijdenrijk ruim de tijd om het begrip grap te definiëren. Waarna een dialoog volgt die behoorlijk escaleert. Aangifte bij het dichtstbijzijnde politiebureau ligt dan ook meer dan voor de hand. Een taak die de uitblinkende Jorn Heijdenrijk met veel geduld op zich neemt.

Heijdenrijk zorgt ook voor het hoogtepunt van de voorstelling met de getrouwe weergave van het diepgaande gesprek dat hij had met een in zijn huis verblijvende mot. Waarna je je afvraagt hoe het in godsnaam mogelijk is dat nooit eerder iemand echt verbinding heeft gezocht met motten.

Kuno Bakker, die de moed had de voorstelling te openen met een parodie waarin hij tot grote laagte afdaalde, toont aan het eind van Twomenshow misschien nog wel meer moed met een persoonlijk en oprecht verhaal over grensoverschrijding.

Net als eerdere voorstellingen waarin ze samenwerkten, is ook Twomenshow weer een voorstelling waarin Bakker en Heijdenrijk het publiek op een zowel hilarische als intelligente manier meenemen in hun analyses, in dit geval in de deconstructie van stand-upcomedy. Een aanrader, ook voor de liefhebbers van dat genre.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Dood Paard

Recensie: BOG.2, een nieuwe poging het leven te herstructureren van BOG

 

●●○○○

 

BOG.2, EEN NIEUWE POGING HET LEVEN TE HERSTRUCTUREREN

BOG

 

Door Piet van Kampen, gezien 16 maart 2023

Tien jaar geleden maakten Judith de Joode, Benjamin Moen, Sanne Vanderbruggen en Lisa Verbelen een voorstelling over hoe vier mid-wintigers naar het leven kijken. Tien jaar later, nu als dertigers, nemen ze hun eigen levens weer als uitgangspunt.

Het idee, het plan, de illusie is dat je met het kijken naar wat je zelf hebt meegemaakt en zelf hebt ervaren iets interessants zou kunnen zeggen over het leven in het algemeen.

Iemand gaat met een vliegtuig, verwondt zich met een mes, probeert haar kind sokken aan te trekken, eet nootjes, voelt iets voor iemand, wordt aangerand, haalt een boek uit de boekenkast, masturbeert, zet een bloem in de wei, heeft liefdevolle seks, is getuige van geweld, zet een fiets op slot, bevalt, haalt adem.

Voor iedereen in de zaal is er wel het een en ander te herkennen in wat de vier acteurs naar voren brengen. Maar met uitzondering van Lisa Verbelen geven de leden van BOG met hun manier van vertellen zo goed als niets extra's aan hun verhalen.

Omdat de vorm van BOG.2 uiterst elementair is - geen rekwisieten, nauwelijks bewegingen, geen interacties tussen de acteurs - moet de voorstelling het bijna uitsluitend van de inhoud hebben. Dan duikt onvermijdelijk de vraag op naar de urgentie. Ik heb die niet gezien.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: BOG

Recensie: Holy Shit van De Nwe Tijd / Suzanne Grotenhuis

●●●●○

 

HOLY SHIT

 

DE NWE TIJD / SUZANNE GROTENHUIS

 

Door Piet van Kampen, gezien 1 maart 2023

Als Suzanne Grotenhuis af en toe uit haar verhaal stapt, is dat niet een van cabaretiers geleend trucje, in Holy Shit voegen ogenschijnlijke zijpaden steeds iets wezenlijks toe en verduidelijken ze de kern van wat ze wil zeggen.

In een solovoorstelling waarin het draait om serieuze black-outs en om de vier woorden 'iemand moet me helpen' zijn uitstapjes naar een verpieterd vetplantje of een filmpje over een aangereden ezel nodig om het luchtig genoeg te houden. Ook de vorm, een leeg podium, een blauw jasje met een rugvin, en een paar laarzen zijn een goede keus. Vorm en inhoud zijn in Holy Shit perfect op elkaar afgestemd.

Holy Shit is een heel persoonlijke voorstelling over verlies en mentale problemen, een heel moedige voorstelling ook, waarin verdriet en pijn toch nergens larmoyant worden. Ook door de lichte toets van humor die Grotenhuis steeds precies op tijd aanbrengt.

Grotenhuis blijft niet steken bij het 'iemand moet me helpen' terwijl ze alleen thuis op de grond van haar badkamer een rolletje van zichzelf maakt. In de loop van de voorstelling verschuift de focus steeds meer naar wat er gebeurt als ze wel voorzichtig om hulp vraagt. En ze bekritiseert de dan vaak gebruikte dooddoeners als 'waar een wil is, is een weg'. Van haar mentor, haar oma, leert ze gelukkig wel iets waar ze wat aan heeft, namelijk dat 'alleen vanuit leegte iets nieuws kan ontstaan'.

Ook zulke goedbedoelde maar nutteloze en soms beledigende hulp relativeert ze dan vaak weer. Bijvoorbeeld als ze opmerkt dat het heel goed zou kunnen dat haar mentor met wat haar kleindochter als wijze raad opvatte, mogelijk op een woonwinkelcentrum in haar woonplaats Tilburg doelde. 

Of als ze tegen het einde van de voorstelling vertelt dat ze de afsluitende sessie bij een therapeut die haar een wedergeboorte had beloofd, miste omdat haar fiets was gestolen, en daarbij uitweidt over twee in dezelfde maand eerder gestolen fietsen.

Waardoor ik me, of ze dat nou heeft bedoeld of niet, vanavond tijdens de Nederlandse première onderdeel voel van een collectieve therapeut die door een gemeend applaus alsnog voor die wedergeboorte probeert te zorgen.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: De Nwe Tijd

 

Minirecensie: Die Jungfrau von Orleans van Nationaaltheater Mannheim / Ewelina Marciniak

 

●○○○○

DIE JUNGFRAU VON ORLEANS

 

NATIONAALTHEATER MANNHEIM / EWELINA MARCINIAC

 

Door Piet van Kampen, gezien 3 maart 2023

Natuurlijk, zowel historisch, als religieus als literair is Jeanne d'Arc een construct van mannen. En natuurlijk is het een goed idee om Schillers romantische komedie Die Jungfrau von Orleans uit 1801 te deconstrueren en te feminiseren. Maar bewerker Joanna Bednarczyk en regisseur Ewelina Marciniak overschreeuwen zich daarbij op alle mogelijke manieren. 

 

Waarom hebben de acteurs zendmicrofoons als ze toch bijna voortdurend hun longen uit hun lijf schreeuwen? Engelsen in bomberjack en rokjes en dan ook nog vol met tatoeages? En dat gedoe met water? 

 

Marciniak en haar team vegen met hun veel te grove feministische stofkam ook alles wat er verder nog interessant zou kunnen zijn in hun voorstelling rücksichtslos weg. 

 

Vergelijk dat eens met de subtiele manier waarop Maatschappij Discordia te werk gaat in de serie Weiblicher Akt. En dat kan, want Weiblicher Akt 12 is nog te zien tot en met zondag 7 mei. Die Jungfrau von Orleans alleen nog zaterdag 4 maart. 

 

Gezien tijdens BRANDHAARDEN in ITA

Minirecensie: Bovary van KVS / Carme Portaceli

●●●●●

 

BOVARY

KVS / CARME PORTACELI

 

Door Piet van Kampen, gezien 27 februari 2023

Meer moet dat niet zijn. Geen draaiend plateau op het podium, geen live video, laat staan een over het podium rennende kudde figuranten. 

 

Gewoon twee acteurs, een uiterst precieze hedendaagse bewerking en een topregisseur. Maaike Neuville als Emma pakt je vanaf de eerste minuut vast en laat je niet meer los. Negentig minuten toneel waarin geen seconde is die niet klopt. Een perfecte voorstelling.

 

Michael De Cock bewerkte de roman voor toneel, de Catalaanse regisseur Carme Portaceli deed de regie, Maaike Neuville speelt Emma Bovary, Koen De Sutter haar man Charles en sopraan Ana Naqe een theatertechnicus.

 

Gezien tijdens BRANDHAARDEN in ITA

Recensie: In the Middle of Nowhere van Kristien De Proost / CAMPO

 

●●○○○

IN THE MIDDLE OF NOWHERE

KRISTIEN DE PROOST / CAMPO

 

Door Piet van Kampen, gezien 22 februari 2023

Waarom zit het midden van de trein altijd voller dan de uiteinden? Is het midden van de kudde voor elk kuddedier de veiligste plaats? Hoe bepaal je het midden van een land, een continent, een oceaan?

In In the Middle of Nowhere focust Kristien De Proost, met assistentie van Frederico Araujo, op het midden en op het gemiddelde. In de voorstelling somt De Proost een meer dan gemiddelde hoeveelheid feiten op die het midden houden tussen het midden in ruimte en het midden in tijd. En omdat de gemiddelde zin uit veertien woorden bestaat, doet De Proost dat door middel van zinnen van veertien woorden.

In het begin denk ik interessant al die middens en gemiddelden. En ook, het moet veel tijd hebben gekost om die middens en gemiddelden allemaal te googelen en de tekst vervolgens in blokjes van veertien woorden te snijden.

Zo halverwege, in het midden van de opsomming van De Proost, vraag ik me af of ik een gemiddelde toeschouwer ben, want ik zit niet in het midden van de rij, ik zit helemaal aan de zijkant. Kunnen mijn twijfels over de voorstelling dan toch overeenkomen met wat er gemiddeld wordt gedacht door het publiek bij de Nederlandse première vanavond? 

En als dat niet zo is, maar de gedachten van de toeschouwer helemaal aan de andere kant van de rij diametraal tegenover mijn gedachten staan, hebben we dan samen wel gemiddeld de gedachte of de twijfel van het gemiddelde publiek van vanavond?

Je mag de twee alinea's hierboven natuurlijk niet meer dan een woordspelletje vinden. Maar is wat De Proost doet In the Middle of Nowhere doet in wezen iets anders? Maar dan met veel meer voorbereidend gegoogel?

Na de voorstelling heb ik het gemiddeld aantal vragen dat ik heb na voorstellingen. Is In the Middle of Nowhere theatraal interessant? En wat wil de maker ermee zeggen? 

Het antwoord op de eerste vraag is nauwelijks. Op de tweede het moet haast wel dat ze er iets mee wil zeggen, je maakt geen voorstelling als je er niks mee wilt zeggen. Maar is een opsomming van middens en gemiddelden een goed middel om je kritiek op veilig in het midden blijven duidelijk te maken? Nee, voor mij in ieder geval niet.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: CAMPO

Theaterverhaal: Keizer zonder kleren. Wat een klucht!

 

KEIZER ZONDER KLEREN

 

DE SPELERSFEDERATIE

 

 

Door Piet van Kampen, gezien 19 februari 2023

 

Een dag voor de première op 19 februari in Internationaal Theater Amsterdam publiceerde Jamal Ouariachi, de schrijver van de brontekst van 'Keizer zonder kleren' van De Spelersfederatie, een verklaring waarin hij toelicht waarom hij zich ervan distantieert.

 

Jamal: 'Toen ik vorige week vrijdag de eerste try-out […] bezocht, sloeg de schrik me om het hart. […] De serieuze satire die ik had geschreven was veranderd in een onevenwichtige klucht. […] De thematiek knalde kapot door het verwijderen van cruciale scènes en het toevoegen van nodeloze onzin.'

 

Oei, nodeloze onzin. De spelersfederatie heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat het een ensemble van de lach is. Hoort kluchtige onzin daar niet gewoon bij?

 

Jamal: 'De afgelopen week heeft in het teken gestaan van een reddingsactie van mijn kant.'

 

Oei, een reddingsactie! Dat is me nogal wat Jamal. Het ensemble wijzen op in jouw ogen verkeerde keuzes een reddingsactie noemen?

 

Jamal: 'Ik gaf opnieuw mijn vertrouwen.'

 

Oei: Ik gaf opnieuw mijn vertrouwen! Dit gaat wel erg ver Jamal. Papa is boos!

 

Jamal: 'Ik wens straks geen recensies te lezen met mijn naam erin over een tekst die niet langer de mijne is.'

 

Oei: Ik wens […] De juf is boos!

 

Maar nu even serieus. In de voorstelling zit een heleboel onzin. Vind ik ook. Ik ben daar geen liefhebber van. Maar juist bij die onzin werd er gelachen. Nou zitten er bij een première natuurlijk de nodige opa's en oma's, papa's en mama's en vrienden van de acteurs en figuranten in de zaal. Dan zit je al gauw aan zo'n manvrouw of honderd voor een makkelijke lach.

 

Maar er waren ook scènes die erg goed waren, en dat was vooral omdat daarin de tekst erg goed was. Jouw verdienste Jamal. Jammer dat je er niet was.

 

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: De Spelersfederatie

Recensie: Weiblicher Akt 12: Brief aan Freud van Maatschappij Discordia

 

●●●●○

 

BRIEF AAN FREUD

 

MAATSCHAPPIJ DISCORDIA

 

Door Piet van Kampen, gezien 18 februari 2023

Ik ben drie, en ik ben nergens bang voor. Ik ben vijf, mijn moeder zegt dat Sinterklaas niet bestaat. Ik ben dertien, ik ben voor het eerst ongesteld.

In Brief aan Freud vertellen Miranda Prein en Maureen Teeuwen elkaar persoonlijke herinneringen. Herinneringen die misschien herinneringen zijn uit hun jeugd, misschien vervormd door het oproepen ervan, misschien zelfs onecht. In dit laatste geval zijn ze, omdat ze exemplarisch zijn voor jeugdherinneringen, toch net zo echt als ze zouden zijn als het wel werkelijke herinneringen zouden zijn.

Persoonlijke herinneringen zijn het in de zin dat het herinneringen zijn die je niet zomaar aan iedereen vertelt. Het zijn ook herinneringen die je in de zaal vaak herkent, omdat je dezelfde of vergelijkbare herinneringen hebt. Daarom doet het er niet toe of de herinneringen op het podium al dan niet daadwerkelijk herinneringen zijn.

Maureen Teeuwen heeft een gestiek die synchroon loopt met de manier waarop ze haar tekst zegt. Bij elke korte onderbreking die ze in haar spreken inbouwt, onderbreekt ze ook haar lichaamstaal, zodat handen en armen op zo'n moment even 'bevriezen'. In het begin van de voorstelling spiegelt Miranda Prein die gestiek, waardoor het lijkt of de jeugdherinneringen de herinneringen van één persoon zijn, en daarmee algemene herinneringen, die we omdat ze algemeen zijn herkennen.

In de loop van de voorstelling worden de herinneringen anders belicht. Letterlijk, omdat de twee actrices bij het achterdoek staan en hun gezichten van opzij worden belicht. Inhoudelijk, omdat dezelfde gebeurtenissen nu vanuit de Ander worden vertelt: de moeder, het broertje. Dat roept de vraag op of je er zeker van kunt zijn dat je je eigen herinneringen altijd wel goed herinnert.

Aan een tafeltje aan de zijkant zit Jan Joris Lamers. Een keer of vier vijf leest hij daar een tekst voor die van Freud zou kunnen zijn en waarschijnlijk van Freud is. Het gaat daarbij met name om fragmenten waarin Freud uitlegt dat hij zijn theorie op grond van door zijn behandeling van patiënten veranderde inzichten heeft bijgesteld.

In de voorstelling wordt overigens de naam uit de titel nooit genoemd, er wordt volstaan met 'hij', zoals in de drie voorgaande in de serie Weiblicher Akt - L'Amour Duras, Liebe Jelinek en Love Sontag - werd volstaan met 'zij'.

Brief aan Freud is een opvallend lichte en weldadige voorstelling, een aanrader, ook voor wie niet zo vertrouwd is met Freuds werk.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Maatschappij Discordia

Recensie: Vijand van het volk van Toneelhuis / Olympique Dramatique

 

●●●○○

 

VIJAND VAN HET VOLK

TONEELHUIS / OLYMPIQUE DRAMATIQUE

 

Door Piet van Kampen, gezien 10 februari 2023
  

In de eerste anderhalf uur zit alles wat voorstellingen van Olympique Dramatique zo aantrekkelijk maakt: grotesk spel, rare kostuums en humoristische tekstbehandeling, zonder dat dat ten koste gaat van de inhoud. De zeven acteurs dragen ongeveer dezelfde fel glimmend zwarte kleding. En ze hebben bizarre maskers op, met voor elk personage een verschil in detail. 

Door die vrijwel identieke kostuums en door het groteske spel abstraheren de op elkaar lijkende 'wezens' de concrete personages uit Ibsens klassieker uit 1882. Ook het decor, met een groot wit blok dat geen andere functie lijkt te hebben dan in de weg staan, benadrukt het allegorische karakter van Vijand van het volk.

Hoofdthema is de relatie tussen wetenschap en pragmatisme. Thomas Stockmann (een heel goede Joeri Happel) wil de vervuiling van het water in het kuuroord openbaar maken, zijn broer burgemeester Peter Stockmann (Iris Van Cauwenbergh) wil dat voorkomen. De pers (Lucie Plasschaert en Jan Bijvoet) staat in eerste instantie achter de wetenschapper. De vertegenwoordiger van 'de robuuste meerderheid' (Han Kerckhoffs) ook, mits de waarheid met mate en behoedzaam wordt gebracht.

Gaandeweg slaat het verschil van mening om in een met felle debatten uitgevochten conflict. Daarbij laten de acteurs wat van het groteske varen om in (te) lange dialogen hun personages die strijd met elkaar te laten aangaan. Dat komt de voorstelling niet ten goede. Ondanks het groteske spel was het eerste deel veel transparanter.

Uiteindelijk overwint het pragmatisme en verliest het principiële. Dokter Stockmann mag tot slot nog wel het woord voeren voor een zaal met bezorgde inwoners van de gemeente. Op voorwaarde dat hij met geen woord rept over de door hem ontdekte vervuiling.

Bij die cabareteske monoloog in de stijl van Handke's Publikumsbeschimpfung fungeren wij in de zaal als de bewoners, als de 'robuuste meerderheid'. Als het beoogde effect al ruimschoots is bereikt, dendert Joerie Happel nog zeker tien minuten door met onder andere speciaal voor de Nederlandse première toegevoegde verwensingen aan bewoners van Vinex-wijken. Jammer.

In de publieksreacties na de voorstellingen in Vlaanderen wordt opvallend vaak geklaagd over de verstaanbaarheid. Vooral in scènes waarin wordt geroepen (geschreeuwd). Schreeuwen en toch verstaanbaar blijven is een basisvaardigheid op toneelscholen zou je denken. En er is gelegenheid geweest om er nog wat aan te doen. Als dat laatste het geval is, heeft het bij Iris Van Cauwenbergh weinig effect gehad, ze overschreeuwd zich nog regelmatig. Ook jammer.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelhuis

Recensie: Analoog van DE HOE / Willem de Wolf & Louis Janssens

●●●●○

 

ANALOOG

 

DE HOE / WILLEM DE WOLF & LOUIS JANSSENS

 

Door Piet van Kampen, gezien 3 februari 2023

Louis Janssens en Willem de Wolf staan achter de rand van een wit vierkant. Muziek. De twee beginnen synchroon te wiegen. Dan danst De Wolf heel rustig naar de hoek rechtsvoor. Daar: 'Al die keren dat jullie ontspannen deden, deden alsof het nog niet begonnen was, al die keren dat jij ontspannen deed, wat ik zag was angst, de vraag naar bevestiging, het verlangen naar een dit is goed van het publiek.’

De Wolf (62) vertolkt in Analoog de herinneringen en gedachten van Janssens. En Janssens (28) die van De Wolf. De Wolf (als Louis) doet vervolgens in die hoek rechtsvoor iets dat in de verte op zingen lijkt. In On Freedom zegt Maggie Nelson ergens dat ze nog altijd geen betere omschrijving voor kunst heeft dan zoeken naar het broze dat we ongemak noemen.

Louis Janssens en Willem de Wolf leerden elkaar kennen toen Willem als docent op de toneelschool in Gent Louis zijn klas binnen zag komen en even dacht zichzelf te zien als student van 35 jaar geleden. Andersom herkende Louis zich ook in Willem.

Louis als Willem: jij bent nog maar net begonnen en soms denk ik dat jij het belangrijkste nu al hebt meegemaakt.

Willem als Louis: nu al.

Louis als Willem: en je bent het allemaal nu al vergeten.

Willem als Louis: nu al, ik heb nog helemaal niets meegemaakt.

Louis als Willem: denk jij.

Willem als Louis: ik ben nog maar net begonnen.

In Analoog worden, terwijl de woorden ons meanderend bereiken, steeds meer lagen zichtbaar, steeds meer blijkt hoe effectief het is dat De Wolf en Janssens elkaars herinneringen en gedachten lenen. En steeds meer wordt het onvermijdelijk in te zien dat Analoog een juweeltje is dat bevrijdt en bevrijdend is, omdat het kunst is die ons niet wil bevrijden.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: DE HOE