Recensie: Onderworpen van NTGent & Action Zoo Humain/Johan Simons en Chokri Ben Chikha

●●○○○  


ONDERWORPEN


NTGENT & ACTION ZOO HUMAIN / JOHAN SIMONS EN CHOKRI BEN CHIKHA



Door RiRo, gezien 24 april 2017

Bij de Franse verkiezingen van 2022 gaat het tussen het Front Nationale van Marine Le Pen en de Moslimbroederschap van Mohammed Ben Abbas. Aan de vooravond van die verkiezingen breken er rellen uit. Francois, Huysmansspecialist aan de Sorbonne, verlaat uit angst voor een burgeroorlog Parijs en trekt zich terug in een hotel in de Dordogne om daar de uitslag van de verkiezingen af te wachten.

Francois wordt in de voorstelling, een bewerking van de roman Soumission van Michel Houellebecq, gespeeld door Steven Van Watermeulen. Gekleed in niet bij elkaar passende trainingsbroek en trainingsjack keert hij terug naar Parijs waar de Moslimbroederschap inmiddels een coalitie is aangegaan met de socialisten en Mohammed Ben Abbas beëdigd is als president.

Regisseur Johan Simons en coregisseur Chokri Ben Chikha gebruiken voor Onderworpen het decor dat Bert Neumann creëerde voor Platform. We zien Francois dus zowel in zijn hotel in de Dordogne, als met zijn vriendin Myriam in zijn eigen eenvoudige appartement in Parijs, maar ook in het luxe appartement van Rediger, in dezelfde zooi van vooral matrassen, witte plastic tuinstoelen en piepschuim.

Hoofdthema in de roman van Houellebecq is de gelatenheid waarmee vooral de mannelijke intellectuele elite zich neerlegt bij de teloorgang van westerse waarden en zich schikt in de nieuwe situatie. Vrouwen verliezen aan de door Saoedi-Arabië gefinancierde Sorbonne hun baan, net als vrouwen in andere beroepen, en mannen kunnen alleen in dienst blijven als ze zich bekeren tot de islam. 

Maar Houellebecq zou Houellebecq niet zijn als hij niet zou wijzen op de voordelen voor de mannen op seksueel gebied: onder president Ben Abbas is polygamie toegestaan, en vijftienjarige meisjes worden bij wetenschappelijk medewerkers van de Sorbonne op bestelling thuis afgeleverd.

Houellebecq schetst in zijn roman ook uitvoerig de politieke intriges en de rol van de mouvance identitaire. Maar in de voorstelling worden de identitairen maar een enkele keer genoemd en de verwijzingen naar Sarkozy, Tarik Ramadan en Hollande zijn in de bewerking van Jeroen Versteele gesneuveld.

In wezen is Onderworpen vooral een monoloog interieur van de melancholieke Francois, met maar af en toe een dialoog. Bij hoofdrolspeler Steven Van Watermeulen komt dat uit de verf, in zijn spel zijn de gelatenheid en de fixatie op seksualiteit van de hoofdpersoon overeind gebleven. 

Maar bij de andere acteurs is de keus gevallen op een meer groteske manier van acteren, die af en toe de richting opgaat van het karikaturale. Misschien is het één keer leuk als Mourade Zeguendi laat zien hoe goed hij Einstein neer kan zetten door zijn tong uit te steken en te laten hangen. Maar drie keer? Dieptepunt is de in het Frans gespeelde scène in het appartement van Rediger, die is veel te traag. En het quasi onhandige gezeul met de lichtbak met de vertaling is te flauw voor woorden.

Al met al is Onderworpen als voorstelling een stuk minder geslaagd dan Platform. In Onderworpen worden de personages uit de roman door het steeds net te grotesk uitvergroten niet de stereotypen die Houellebecq op het oog had, maar neigen ze tot karikaturen. Nee, als ik opnieuw zou mogen kiezen, zou ik Platform nog een keer gaan zien, wat ik nu niet heb gedaan, en Onderworpen eventueel nog een keer gaan lezen.

Onderworpen van NTGent & Action Zoo Humain staat zowel geprogrammeerd als afzonderlijke voorstelling als in combinatie met de herneming van Platform, een voorstelling van Johan Simons bij NTGent uit 2005 naar een andere roman van Houellebecq. Maar dan wel, met uitzondering van Steven Van Watermeulen, met een andere cast. Ook de herneming van Platform is in een aantal zalen als afzonderlijke voorstelling te zien.

Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: NTGent

Theaterverhaal: Geen recensie over Find me a boring stone en enthousiasme over DAM van BOG

 

GEEN RECENSIE OVER FIND ME A BORING STONE

 

EN ENTHOUSIASME OVER DAM VAN BOG



Door RiRo, geplaatst 21 april 2017  

Er zijn voorstellingen die ik wel zie, maar waarover ik geen recensie schrijf. De laatste daarvan was Find me a boring stone, waar ik een paar dagen geleden in Frascati in Amsterdam naartoe was. Ik licht eerst even toe waarom ik in dit geval van een recensie afzag. Daarna wil ik alsnog mijn enthousiasme kwijt over DAM van BOG.

Find me a boring stone, over in de rouw zijn als er iemand in je omgeving overlijdt, over hoe je verder moet na zo'n verlies, werd op verzoek van regisseur Erik Whien geschreven door Rik van den Bos. Het is een monoloog die wordt gespeeld door Gijs Naber, met muzikale ondersteuning van Stan Vreeken. Na de première van die voorstelling, op 1 april, adverteerde Theater Rotterdam met de tegenwoordig om de haverklap gebruikte term 'sterrenregen'. En ook nu weer werden daarbij recensies met minder dan vier sterren, zoals die in de Volkskrant en de NRC, niet genoemd.

In het half uur dat ik in het café van Frascati zit te wachten tot Find me a boring stone gaat beginnen, lees ik in het programmaboekje het uitgebreide interview met Erik Whien door dramaturg Liet Lenshoek. Daar ben ik behoorlijk van onder de indruk. Regelmatig stop ik even met lezen, omdat wat ik lees me raakt, of aan het denken zet.

Gijs Naber doet het goed, en op de muziek van Stan Vreeken is niks aan te merken. Maar toen Find me a boring stone was afgelopen, zat ik met een enorm probleem. Om me heen werd uitbundig geapplaudisseerd. Maar ik dacht meteen 'Hoe moet dat? Ik kan toch niet in mijn recensie schrijven dat het interview in het programmaboekje me meer heeft geraakt, meer bij me heeft losgemaakt, dan de voorstelling?' Nee, geen recensie dan maar.

Dan BOG. Vorig jaar maakte BOG op verzoek van Theater Na de Dam de voorstelling DAM. Over herdenken. En over twee minuten stilte. Een eenmalige voorstelling. Dus in dat geval had het om die reden geen zin er een recensie aan te wijden. Maar nu blijkt dat DAM ook dit jaar op 4 mei weer te zien is, om 21.00 uur in Frascati. Nu wil ik er toch iets over zeggen.

De formule in DAM is dezelfde als die in GOD, een eerdere voorstellingen van BOG die ik zag. Vier acteurs staan naast elkaar en stellen vragen bij het thema, in dit geval de dodenherdenking op 4 mei, ze nemen standpunten in, en stellen die weer ter discussie. In het begin langzaam en bedachtzaam, maar gaandeweg in een hoger tempo, waardoor er een prettig soort muzikaliteit in komt.

GOD vond ik een goede voorstelling. Niet meer en niet minder. Maar DAM is meer dan goed. Met DAM hebben Benjamin Moen, Lisa Verbelen, Sanne Vanderbruggen en Judith de Joode een zo goede, zo gedenkwaardige voorstelling gemaakt, dat ik iedereen die er vorig jaar niet bij was, aanraadt om snel een kaartje te bemachtigen. Je zult er geen spijt van krijgen.

Find me a boring stone van Theater Rotterdam / Erik Whien, gezien 18 april 2017
DAM van BOG, gezien 4 mei 2016

Recensie: Het leven is droom van Toneelschuur Producties / Olivier Diepenhorst

●●●●○

 

HET LEVEN IS DROOM

 

TONEELSCHUUR PRODUCTIES / OLIVIER DIEPENHORST  




Door RiRo, gezien 6 april 2017 


Het is onmogelijk om deze recensie van Het leven is droom anders te beginnen dan met de loftrompet te steken over de vertaling. Want Erik Coenen heeft het barokke rijmende Spaans van Pedro Calderón de la Barca uit 1635 in zijn vertaling uit 2006 op meesterlijke wijze omgezet naar Nederlandse versregels. Het luisteren naar de bijna 3500 verzen is een feest voor de oren. Ook omdat de acteurs erin slagen om ons met hun dictie en hun spel de hele voorstelling in hun ban te houden. Natuurlijk, in het begin is het even wennen aan een voorstelling met monologen en dialogen op rijm. Maar de beloning is groot. Want La vida es sueño, zoals het oorspronkelijk heet, blijkt een uiterst boeiende filosofische komedie vol retorische aforismen en vol poëtische beeldspraak.

'Onstuimig ros (…)', dat zijn de eerste twee woorden in Het leven is droom. Ze worden gesproken door Rosaura, die, verkleed als man, in het koninkrijk Polen arriveert. Bij toeval stuit ze op een kroonprins die niet weet dat hij een kroonprins is, en die in een kerker zit. Want omdat zijn vader in de sterren las dat zijn pasgeboren zoon Sigismond voor rampspoed zou zorgen, is hij uit voorzorg opgesloten. Omdat er geen andere directe troonopvolger is, en de koning het land over zou moeten dragen aan zijn neef Adolphus en zijn nicht Stella, geeft hij zijn inmiddels volwassen zoon als test één dag de kans om te bewijzen dat hij niet de voorspelde tiran is maar in staat is morele beslissingen te nemen.

Met die hoofdlijn verweven is de subplot over de edelvrouw Rosaura die zwanger in de steek is gelaten door Adolphus, en die nu op zoek is naar eerherstel. Drie keer zal Sigismond, de kroonprins, haar tegenkomen. De eerste keer, nog in zijn kerker in de bergen, ziet hij haar in mannenkleren. De tweede keer, aan het begin van de dag waarop hij zich moet bewijzen, ziet hij haar als vrouw, gekleed als dienster, en probeert hij zich aan haar te vergrijpen. De derde keer, aan het slot van het stuk, draagt Rosaura haar eigen kleren, die van een edelvrouw. Maar, zo voegt ze er met een vervaarlijk ogend zwaard in haar handen aan toe, 'nu met de wapens van een man en de kleding van een vrouw'. In een stuk uit de zeventiende eeuw is een vrouw het moedigste en het meest genuanceerde personage in het verhaal, glansrijk gespeeld door Julia Akkermans.

Ik ga natuurlijk niet zeggen dat Het leven is droom nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Feit is wel dat we leven in een tijd waarin de virtuele werkelijkheid, zowel in het persoonlijk leven, als in de manier waarop we kennis nemen van de wereld om ons heen, een steeds grotere rol speelt. De nieuwe leider van een wereldmacht probeert ons via het alsmaar herhalen van tweets met 'alternatieve feiten' in zijn 'waarheid' te laten geloven. En wat is het centrale thema in Het leven is droom, verwoord door Sigismond? Dat het leven louter droom is en schone schijn, een illusie waarin iedereen gelooft:

'Voor 't geval we alleen maar dromen
wat wij zijn in dit bestaan:
want ervaring toont mij aan
dat ons leven dát moet zijn:
louter droom en schone schijn,
die opeens teloor zal gaan.'

Behalve bij de uitstekend spelende Julia Akkermans als Rosaura, valt vooral ook bij Krisjan Schellingerhout (als Sigismond) en bij Matthijs IJgosse (als Astolphus) op hoe goed de acteurs met hun mimiek de vormgebonden tekst van extra nuances voorzien. Het decor van Marc Warning, met onder andere een in de loop van de voorstelling te voorschijn getoverd luchtkasteel, benadrukt het centrale thema: de illusie. En met door de acteurs live op onalledaagse percussie-instrumenten geproduceerde geluiden wordt de gemoedstoestand van Sigismond verklankt. 

Het goede acteren, het fraaie decor, en die live geproduceerde klanken dragen bij aan de hoge kwaliteit van deze voorstelling. Maar het is de uitzonderlijk goede vertaling van Erik Coenen die maakt dat Het leven is droom behalve een prachtige voorstelling ook een waar taalfeest is. 
  
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: Toneelschuur Producties