Recensie: Orestes in Mosul van NTGent / Milo Rau

 

●●●○○

 

ORESTES IN MOSUL


NTGENT / MILO RAU

 

 

Door Piet van Kampen, gezien 29 oktober 2019

Zeven jaar geleden zag ik voor het eerst een voorstelling van Milo Rau, Hate Radio. Mijn recensie eindigde toen zo: “Mijn probleem (…) is niet de relevantie van het onderwerp. Het probleem is dat in een theater iets een theatervoorstelling zou moeten worden. En dat wordt Hate Radio niet. Omdat Rau niet verder komt dan een reconstructie. (…).” *
Nu ik inmiddels meer werk van hem heb gezien, weet ik dat 'reconstructie' een te onnauwkeurig begrip was. Ik weet nu dat Rau altijd, in elke voorstelling, van historische gebeurtenissen bewust re-enactments maakt. Dat hij door ze kunstmatig te maken, door ze in scène te zetten, bij de toeschouwers de drang om er betekenis uit te halen wil stimuleren. Want Rau is meer dan theatermaker, hij is ook journalist, documentalist, activist. En vooral propagandist. Rau wil met het theater dat hij maakt niets minder dan ingrijpen in het wereldgebeuren, hij wil met zijn theater de geschiedenis van de mensheid veranderen.
Met zijn voorstelling Orestes in Mosul maakt Milo Rau voor het eerst gebruik van een bestaande toneeltekst, de Oresteia. In die klassieke trilogie van Aeschylus zette de Trojaanse oorlog een opeenvolging van bloedvergieten in gang, waarbij een gewelddadige afrekening steeds weer tot een volgende leidde. Totdat uiteindelijk in het derde deel, in het democratische Athene, de kringloop van wraak en revanche doorbroken werd door verzoening en rechtspraak.
Met het verweven van die Griekse sage met de hedendaagse tragedie van de miljoenenstad Mosul in Irak, probeert Rau nabestaanden van de slachtoffers van de IS te winnen voor een eerlijke berechting, hoewel de Iraki die hij spreekt hem erop wijzen hoe corrupt de rechtspraak in hun land is. Ook nu wil Rau door het samen met Iraki creëren van een voorstelling, ingrijpen in het wereldgebeuren. Ook in Orestes in Mosul is Rau boven alles propagandist.
Johan Leysen komt op en vertelt dat hij honderd uur beeldmateriaal met executies door de IS heeft bekeken en daar veel van heeft geleerd. Nadat hij ons met gestrekte wijs - en middelvinger heeft laten zien hoe je vakkundig een nekschot geeft, vertelt hij dat het hem verraste dat het zo lang duurt om iemand door verwurging om het leven te brengen. De voorstelling is dan nog geen vijf minuten bezig. Het is muisstil in de zaal.
De manier waarop na deze indrukwekkende openingsmonoloog, zowel in de opgenomen beelden als in de op het podium geacteerde scènes, de verhalen van de Iraki in Mosul en die van Agamemnon in elkaar worden gevlochten, lijdt helaas onder iets te veel herhalingen. Te vaak wordt wat op film al is getoond op het podium bijna letterlijk herhaald. Dat neemt niet weg dat wat er te zien is indruk blijft maken, ook al omdat het nou eenmaal om gruwelijke gebeurtenissen gaat.
Tot slot, onder verwijzing naar het citaat over de eerste voorstelling van Milo Rau die ik zag: ik ben niet ongevoelig voor wat de inwoners van Mosul meegemaakt hebben en nog zullen meemaken. Maar ik ben en blijf vooral theaterliefhebber. Dus voor mij is de manier waarop de acteurs Johan Leysen (Agamemnon), Elsie de Brauw (Klytaimnestra), Bert Luppes (Aigisthos) en Susana AbfdulMajid (Kassandra) met veel stiltes, een minimum aan woorden, en vooral met subtiele mimiek, de terugkeerscène uit de Oresteia spelen, toch het hoogtepunt van deze weliswaar indrukwekkende, maar door de herhalingen wat te trage voorstelling.
* In Hate Radio laat Milo Rau zien hoe de presentatoren van de Rwandese Hutu-radiozender RTLM in 1994 dag in dag uit, tussen het draaien van platen door, schaafden aan de ontmenselijking van de Tutsi’s. En hoe ze hun luisteraars opriepen om ‘die kakkerlakken in stukken te hakken.’ In honderd dagen tijd werden in dat jaar in Rwanda bijna een miljoen Tutsi’s op gruwelijke wijze vermoord.
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar: NTGent

Geen opmerkingen:

Een reactie posten