●●●○○
HERFSTSONATE
CARLY WIJS, EURUDIKE DE BEUL EN SCARLET TUMMERS / ANTIGONE & KVS
Door Piet van Kampen, gezien 9 oktober 2024
In Bergmans film Hersftsonate uit 1978 komt de gevierde concertpianist Charlotte (Ingrid Bergman) voor het eerst na zeven jaar op bezoek bij haar volwassen dochter Eva (Liv Ullmann), die haar gehandicapte zusje Lena in huis genomen heeft. Dat verrast Charlotte, die ervan uitging dat Lena nog in een verpleeginrichting zat. Het gaat in de film om de confrontatie van een vrouw die het liefst over haar successen achter de piano praat met haar dochter die als kind emotioneel werd verwaarloosd. Zusje Lene fungeert als katalysator.
In de voorstelling Herfstsonate staan Carly Wijs, Eurudike De Beul en Scarlet Tummers voor het eerst samen op de planken. Maar ze hebben een verleden met elkaar: Tummers (1990) studeerde in 2014 af aan het RITCS* in Brussel, waar ze les had van Wijs (1966) en De Beul (1964).
De voorstelling begint net als de film met muziek, gespeeld op blokfluit. Meteen daarna maakt Carly Wijs ons duidelijk dat ze Bergman niet kritiekloos zullen volgen. Terwijl ze kijkt naar een monitor, waarvan wij alleen de achterkant zien, maakt ze korte metten met de beginscènes van de film: de eerste is te lang, die vat ik even samen, wat daarna komt is te te saai, die kunnen we wel overslaan.
Meteen daarna claimt Wijs een leidende rol, die van regisseur van de andere twee. Tummers lijkt dat te accepteren, zangeres De Beul niet, die weigert de rol van Charlotte te spelen: 'Ik ben geen acteur.'
Met die twee eerste scènes is de toon van de voorstelling gezet, de drie gebruiken sommige scènes uit de film integraal, andere stippen ze alleen maar even aan. En Wijs probeert, net als Charlotte in de film, lastige situaties steeds te controleren.
Wijs en Tummers integreren daarnaast hun eigen worsteling met het combineren van een artistieke carrière en het hebben van kinderen, zetten dat af tegen de manier waarop Charlotte dat doet in de film. Ook hun verhouding als docent en student op de toneelschool brengen ze in. Dat leidt tot een indrukwekkende scène waarin Wijs aan de hand van een plastisch beschreven fictieve gebeurtenis excuses aanbiedt voor 'gedrag dat nu niet meer mag'. Ze doet dat op de manier die we inmiddels uit de kunstwereld kennen, ze leest een door juristen gecontroleerde tekst voor.
Eurudike De Beul blijft bij het integreren van die twee neventhema's wat aan de zijlijn. Ondertussen heeft ze wel degelijk geacteerd, als het gehandicapte zusje Lena. En natuurlijk in de scène waarin Charlotte met dedain kijkt naar de zang van Tummers als Eva (in de film het pianospel van Eva). Waarna ze laat horen hoe een geschoolde sopraan het lied ‘In der Fremde’ van Robert Schumann zingt. De Beul tekent overigens ook voor de soundscape van de voorstelling.
Knap hoe Carly Wijs, Eurudike De Beul, Scarlet Tummers in Herfstsonate een filmklassieker uit 1978 gebruiken om het verhaal te laten zien van acteurs van nu, hoe die werk en gezin proberen te combineren. En ook het verhaal van wat actrices als dader of slachtoffer meemaakten van gedrag 'dat nu niet meer mag'. Terwijl ze toch het centrale thema van Bergmans film geen geweld aan doen.
* RITCS is Royal Institute for Theatre, Cinema and Sound
Ga voor de speellijst en voor meer informatie naar:Antigone of KVS
Geen opmerkingen:
Een reactie posten