●●●●○
FAMILIE
NTGENT / MILO RAU
Door Piet van Kampen, gezien 17 januari 2020
In het Noord-Franse stadje Coulogne, in de buurt van Calais, worden in september 2007 vier lichamen gevonden. René Demeester en zijn vrouw Marie-Christine hebben samen met hun zoon Olivier (30) en dochter Angélique (28) zelfmoord gepleegd door zich in huis op te hangen. De burgemeester, die de slachtoffers persoonlijk kent, noemt hun dood 'onverklaarbaar', het gezin had geen persoonlijke of financiële problemen. Agenten vinden een brief, in het handschrift van Marie-Christine, met als slotzin: ‘Pardon, on a trop déconné’ (Sorry, we hebben het verkloot).
Milo Rau, theatermaker en activist, maakt in zijn voorstellingen re-enactments van historische gebeurtenissen. Meestal om de geschiedenis van de mensheid te veranderen, in te grijpen in het wereldgebeuren. Familie, gebaseerd op de collectieve zelfmoord van een Frans gezin, is een voor Rau atypische voorstelling. De aanleiding voor de voorstelling is een particulier drama, geen sociale misstand die je het kapitalisme of het neoliberalisme in de schoenen kunt schuiven.
Filip Peeters (57), An Miller (45) en hun tienerdochters Louisa Peeters (15) en Leonce Peeters (14) spelen in Familie een gezin dat heeft besloten zich gezamenlijk op te hangen. We volgen de vier op hun laatste avond. Omdat het gezin wordt gespeeld door twee acteurs en hun eigen kinderen, door een echt gezin dus, kunnen die voor een deel zichzelf spelen, waardoor de laatste avond met elkaar heel natuurlijk over komt.
An neemt een douche, Filip bereidt een maaltijd, Louisa helpt haar zusje Leonce met het oefenen van Engelse woorden. Na het eten kijken ze een video waarop de meisjes nog kleuters zijn: we zien de twee vrolijk de bank op en af springen, en met rode wangetjes van de kou Almdudler drinken tijdens een skivakantie in Oostenrijk. Maar we weten hoe de avond zal eindigen. En we weten dat de vier leden van het gezin dat ook weten. Dat maakt de voorstelling beklemmend.
Net als bij de zelfmoord van het gezin Demeester blijft ook in Familie het motief onopgehelderd. Maar er is ook een heel groot verschil. In Coulogne ging het om vier volwassenen. Bij het gezin in Familie om twee volwassenen en twee kinderen. Vier volwassenen besluiten gezamenlijk uit het leven te stappen. Dat recht hebben ze. Maar twee ouders en hun minderjarige kinderen? Is dat ook nog collectieve zelfmoord? Of is dat moord op twee kinderen en zelfmoord van de ouders?
Toch is het juist door dat verschil, juist door de twee tieners, dat Familie een extra laag krijgt. Vooral door de inbreng van de vijftienjarige Louisa Peeters die voorleest uit haar dagboek, en vertelt hoe eenzaam en alleen ze zich soms voelde op haar internaat: 'Als ik een pistool zou hebben gehad, zou ik me door mijn hoofd hebben geschoten.' Door die extra invalshoek is Familie niet alleen een voorstelling over een gezinsdrama, maar ook over de existentiële vragen waardoor pubers tot zelfmoord kunnen komen.
Door te kiezen voor een existentieel thema, door een voorstelling te maken rond een vraag waarvoor ieder mens wel eens komt te staan, heeft Milo Rau me meer weten te raken dan met zijn meer politieke en activistische werk. Familie is een voorstelling die me zal bijblijven.
Milo Rau, theatermaker en activist, maakt in zijn voorstellingen re-enactments van historische gebeurtenissen. Meestal om de geschiedenis van de mensheid te veranderen, in te grijpen in het wereldgebeuren. Familie, gebaseerd op de collectieve zelfmoord van een Frans gezin, is een voor Rau atypische voorstelling. De aanleiding voor de voorstelling is een particulier drama, geen sociale misstand die je het kapitalisme of het neoliberalisme in de schoenen kunt schuiven.
Filip Peeters (57), An Miller (45) en hun tienerdochters Louisa Peeters (15) en Leonce Peeters (14) spelen in Familie een gezin dat heeft besloten zich gezamenlijk op te hangen. We volgen de vier op hun laatste avond. Omdat het gezin wordt gespeeld door twee acteurs en hun eigen kinderen, door een echt gezin dus, kunnen die voor een deel zichzelf spelen, waardoor de laatste avond met elkaar heel natuurlijk over komt.
An neemt een douche, Filip bereidt een maaltijd, Louisa helpt haar zusje Leonce met het oefenen van Engelse woorden. Na het eten kijken ze een video waarop de meisjes nog kleuters zijn: we zien de twee vrolijk de bank op en af springen, en met rode wangetjes van de kou Almdudler drinken tijdens een skivakantie in Oostenrijk. Maar we weten hoe de avond zal eindigen. En we weten dat de vier leden van het gezin dat ook weten. Dat maakt de voorstelling beklemmend.
Net als bij de zelfmoord van het gezin Demeester blijft ook in Familie het motief onopgehelderd. Maar er is ook een heel groot verschil. In Coulogne ging het om vier volwassenen. Bij het gezin in Familie om twee volwassenen en twee kinderen. Vier volwassenen besluiten gezamenlijk uit het leven te stappen. Dat recht hebben ze. Maar twee ouders en hun minderjarige kinderen? Is dat ook nog collectieve zelfmoord? Of is dat moord op twee kinderen en zelfmoord van de ouders?
Toch is het juist door dat verschil, juist door de twee tieners, dat Familie een extra laag krijgt. Vooral door de inbreng van de vijftienjarige Louisa Peeters die voorleest uit haar dagboek, en vertelt hoe eenzaam en alleen ze zich soms voelde op haar internaat: 'Als ik een pistool zou hebben gehad, zou ik me door mijn hoofd hebben geschoten.' Door die extra invalshoek is Familie niet alleen een voorstelling over een gezinsdrama, maar ook over de existentiële vragen waardoor pubers tot zelfmoord kunnen komen.
Door te kiezen voor een existentieel thema, door een voorstelling te maken rond een vraag waarvoor ieder mens wel eens komt te staan, heeft Milo Rau me meer weten te raken dan met zijn meer politieke en activistische werk. Familie is een voorstelling die me zal bijblijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten